Ngài vòng quanh Công Trường Nhà Thờ Thánh Phêrô lần cuối cùng trên chiếc giáo hoàng xa. Ngài vẫy tay lần chót với đám đông đang nhiệt liệt hoan hô. Và một cách sâu sắc chưa từng thấy, Đức Giáo Hoàng Bênêđíctô XVI đã ban những lời từ biệt đối với thế giới trong một bài diễn văn chân thành, đôi lúc tiếc nuối làm nổi bật cái giá làm giáo hoàng, và nhiều tia hạnh phúc của nó.
Tám năm làm giáo hoàng của ngài có những lúc “hân hoan và đầy ánh sáng”, đôi lúc giống con thuyền chở Thánh Phêrô và các Tông Đồ trên Biển Galilê, được hưởng nhiều ngày nắng ấm, gío hiu hiu và đầy cá. Đức Giáo Hoàng nói thế với hàng chục ngàn người trong buổi triều yết chung được di chuyển từ thính đường thông thường qua Công Trường Nhà Thờ Thánh Phêrô ngợp nắng để có thể tiếp đón đoàn người đông đảo. Ngài nói thêm: “Nhưng cũng có những thời điểm trong đó mặt nước nổi sóng và gió quật ngược dòng. Dường như Chúa thiếp ngủ”.
Đức Bênêđíctô, năm nay 85 tuổi, sẽ từ nhiệm vào ngày thứ Năm, chấm dứt triều đại giáo hoàng vào lúc 8 giờ tối. Vào buổi sáng, ngài sẽ gặp các vị hồng y có nhiệm vụ bầu người kế vị ngài vào một ngày trong tháng tới. Lúc 5 giờ chiều, một trực thăng sẽ đưa ngài tới dinh mùa hè ở Castel Gandolfo, nơi người ta chờ mong ngài sẽ vẫy tay với những người chào đón và tuyên bố ít lời. Đúng 8 giờ 1 phút tối, ngài sẽ mang danh hiệu “giáo hoàng hưu trí”.
Các chức sắc của Giáo Hội cho hay 150,000 đã tụ tập tại Công Trường Nhà Thờ Thánh Phêrô vào hôm thứ Tư. Họ vẫy cờ, vỗ tay và hô to “Benedetto” dưới bầu trời trong xanh, trong khi Đức Giáo Hoàng, vận đồ trắng, khoác áo choàng, nói với họ chủ yếu bằng tiếng Ý nhưng cũng đưa ra một số nhận định ngắn bằng các ngôn ngữ khác. Giáo hoàng xa thỉnh thoảng dừng lại để Đức Giáo Hoàng hôn các trẻ thơ được đưa đến cho ngài. Trong phần tư riêng nhất của bài diễn văn, Đức Bênêđíctô đã làm mọi người thấu hiểu một sự thật hết sức thực đối với bất cứ nhân vật tên tuổi nào của thế giới, nhất là những vị giáo hoàng: đời tư không còn hiện hữu nữa, một lời nhắn được coi như lời cảnh báo đối với người kế nhiệm ngài.
Nhắc lại ngày ngài được bầu làm giáo hoàng 19 tháng Tư năm 2005, Đức Bênêđíctô cho hay ngài đã lãnh một công việc mãi mãi. Ngài nói: “Người đảm nhiệm thừa tác vụ của Phêrô không còn cuộc sống tư riêng nữa. Ngài mãi mãi và trọn vẹn thuộc về mọi người, thuộc về toàn thể Giáo Hội. Có thể nói, chiều kích tư riêng hoàn toàn bị lấy mất khỏi đời ngài”. Và điều ấy, theo ngài, sẽ không thay đổi dù nay ngài đã rời thừa tác vụ và hướng về một đời cầu nguyện, không còn tông du, không còn gặp gỡ, không còn tiếp tân và hội nghị vốn lấy đi quá nhiều khỏi đời sống một vị giáo hoàng. Đức Bênêđíctô nhấn mạnh: “Sẽ không có chuyện trở lại cuộc sống riêng tư”, nhưng ngài sẽ phục vụ Giáo Hội “một cách mới mẻ”.
Làm mặt hồ gợi sóng trong những năm thời Đức Bênêđíctô là việc lây lan các tai tiếng lạm dụng tình dục liên hệ tới các linh mục, những bước hẫng gây phẫn nộ cho một số người Do Thái Giáo, Hồi Giáo và Anh Giáo, và việc rò rỉ đầy tai hại các tài liệu nội bộ của Vatican. Gần đây nhất, các tường trình của báo chí Ý cho hay: cuộc điều tra của ba vị hồng y về việc rò rỉ tài liệu cho thấy nhiều chi tiết chung quanh việc thối nát của các chức sắc Vatican.
Đức Bênêđíctô, vị giáo hoàng đầu tiên gần 600 năm nay tự ý từ nhiệm, đã nhắc lại lời giải thích đã đưa ra trong lời tuyên bố ngày 11 tháng 2. Ngài nói: “Trong những tháng gần đây, tôi cảm thấy sức mạnh của tôi đã giảm đi”. Ngài cầu xin Thiên Chúa giúp ngài thực hiện quyết định này “không phải vì lợi ích riêng của tôi, mà là lợi ích của Giáo Hội”. Ngài cho hay: ngài hoàn toàn ý thức được sự nghiêm trọng và mới mẻ khi quyết định như thế, “nhưng hoàn toàn với một thanh thản sâu xa của nội tâm”.
Người tầm thường
Trên đây là tường thuật ngày 27 tháng 2 của Tờ New York Times. Thực ra, buồn vui của vị giáo hoàng còn ôm lấy cả những người tầm thường, rất tầm thường. Trước nhất, họ là những người “không bao giờ lộ diện, chỉ ở hậu trường, trong im lặng, trong dấn thân hàng ngày, với một tinh thần đức tin và khiêm hạ” trong giáo triều Rôma, họ vốn là “sự nâng đỡ chắc chắn và đáng tin cậy đối với tôi”. Họ cũng là “những người tầm thường” không phải quốc vương, lãnh đạo tôn giáo, lãnh đạo văn hóa thế giới, “đã viết cho tôi một cách đơn thành phát xuất từ trái tim và cho tôi cảm nhận tình âu yếm của họ, một tình âu yếm phát sinh từ việc chúng ta cùng nhau hiện hữu trong Chúa Giêsu Kitô, trong Hội Thánh. Những người này không viết cho tôi như viết cho một ông hoàng hay một nhân vật vĩ đại mà họ không biết. Họ viết như anh chị em, như con cái nam nữ, với một cảm thức của tình gia đình thân ái. Ở đây ta rờ mó thấy điều làm nên Hội Thánh, không phải một tổ chức, không phải một hiệp hội vì mục tiêu tôn giáo hay nhân đạo, nhưng là một cơ thể sống động, một cộng đồng anh chị em trong Nhiệm Thể Chúa Giêsu Kitô, Đấng hợp nhất tất cả chúng ta. Cảm nhận Giáo Hội cách này, cách gần như lấy tay đụng vào sức mạnh chân lý và tình yêu của Người, quả là nguồn hân hoan, vào một thời buổi nhiều người nói đến suy thoái”.
Cảm thức ấy đem lại niềm vui bao la, vì “giáo hoàng quả có anh chị em, có con cái nam nữ khắp thế gian, và ngài cảm thấy an ổn trong vòng hợp thông, vì ngài không còn thuộc mình ngài nữa, mà là thuộc về mọi người và mọi người quả thuộc về ngài”.
Chính vì thế mà ngài tiếp tục “đồng hành với Giáo Hội trên con đường cầu nguyện và suy tư”. Buồn vui, lúc nào cũng “tận hiến cho Chúa và Hiền Thê của Người, điều mà từ trước đến nay tôi luôn cố gắng sống hàng ngày và sẽ sống mãi mãi”.
Những lời ấy đã vang lên lần cuối cùng vào lúc 6 giờ 30 giờ tối ngày 28 tháng hai năm 2013 ở Castel Gandolfo với các cư dân của thị trấn và qua họ tới toàn thể thế giới rằng: “Tôi rất sung sướng được ở với anh chị em. Xin cám ơn tình bạn mà anh chị em dành cho tôi. Hôm nay khác với những ngày khác, vì từ sau 8 giờ tối tôi không còn là Giáo Hoàng Roma nữa, mà chỉ là một người lữ hành bình thường thôi. Nhưng với tất cả sức lực, các suy tư và lời cầu nguyện, tôi vẫn phục vụ Giáo Hội. Chúng ta hãy cùng nhau tiến bước trong niềm tín thác nơi Thiên Chúa và tình yêu của Người. Xin cám ơn anh chị em, và chúc anh chị em một đêm an lành”. Người lữ hành là người mãi mãi sẽ đồng hành cùng anh chị em mình, những người cũng yếu hèn như mình.
Tám năm làm giáo hoàng của ngài có những lúc “hân hoan và đầy ánh sáng”, đôi lúc giống con thuyền chở Thánh Phêrô và các Tông Đồ trên Biển Galilê, được hưởng nhiều ngày nắng ấm, gío hiu hiu và đầy cá. Đức Giáo Hoàng nói thế với hàng chục ngàn người trong buổi triều yết chung được di chuyển từ thính đường thông thường qua Công Trường Nhà Thờ Thánh Phêrô ngợp nắng để có thể tiếp đón đoàn người đông đảo. Ngài nói thêm: “Nhưng cũng có những thời điểm trong đó mặt nước nổi sóng và gió quật ngược dòng. Dường như Chúa thiếp ngủ”.
Đức Bênêđíctô, năm nay 85 tuổi, sẽ từ nhiệm vào ngày thứ Năm, chấm dứt triều đại giáo hoàng vào lúc 8 giờ tối. Vào buổi sáng, ngài sẽ gặp các vị hồng y có nhiệm vụ bầu người kế vị ngài vào một ngày trong tháng tới. Lúc 5 giờ chiều, một trực thăng sẽ đưa ngài tới dinh mùa hè ở Castel Gandolfo, nơi người ta chờ mong ngài sẽ vẫy tay với những người chào đón và tuyên bố ít lời. Đúng 8 giờ 1 phút tối, ngài sẽ mang danh hiệu “giáo hoàng hưu trí”.
Các chức sắc của Giáo Hội cho hay 150,000 đã tụ tập tại Công Trường Nhà Thờ Thánh Phêrô vào hôm thứ Tư. Họ vẫy cờ, vỗ tay và hô to “Benedetto” dưới bầu trời trong xanh, trong khi Đức Giáo Hoàng, vận đồ trắng, khoác áo choàng, nói với họ chủ yếu bằng tiếng Ý nhưng cũng đưa ra một số nhận định ngắn bằng các ngôn ngữ khác. Giáo hoàng xa thỉnh thoảng dừng lại để Đức Giáo Hoàng hôn các trẻ thơ được đưa đến cho ngài. Trong phần tư riêng nhất của bài diễn văn, Đức Bênêđíctô đã làm mọi người thấu hiểu một sự thật hết sức thực đối với bất cứ nhân vật tên tuổi nào của thế giới, nhất là những vị giáo hoàng: đời tư không còn hiện hữu nữa, một lời nhắn được coi như lời cảnh báo đối với người kế nhiệm ngài.
Nhắc lại ngày ngài được bầu làm giáo hoàng 19 tháng Tư năm 2005, Đức Bênêđíctô cho hay ngài đã lãnh một công việc mãi mãi. Ngài nói: “Người đảm nhiệm thừa tác vụ của Phêrô không còn cuộc sống tư riêng nữa. Ngài mãi mãi và trọn vẹn thuộc về mọi người, thuộc về toàn thể Giáo Hội. Có thể nói, chiều kích tư riêng hoàn toàn bị lấy mất khỏi đời ngài”. Và điều ấy, theo ngài, sẽ không thay đổi dù nay ngài đã rời thừa tác vụ và hướng về một đời cầu nguyện, không còn tông du, không còn gặp gỡ, không còn tiếp tân và hội nghị vốn lấy đi quá nhiều khỏi đời sống một vị giáo hoàng. Đức Bênêđíctô nhấn mạnh: “Sẽ không có chuyện trở lại cuộc sống riêng tư”, nhưng ngài sẽ phục vụ Giáo Hội “một cách mới mẻ”.
Làm mặt hồ gợi sóng trong những năm thời Đức Bênêđíctô là việc lây lan các tai tiếng lạm dụng tình dục liên hệ tới các linh mục, những bước hẫng gây phẫn nộ cho một số người Do Thái Giáo, Hồi Giáo và Anh Giáo, và việc rò rỉ đầy tai hại các tài liệu nội bộ của Vatican. Gần đây nhất, các tường trình của báo chí Ý cho hay: cuộc điều tra của ba vị hồng y về việc rò rỉ tài liệu cho thấy nhiều chi tiết chung quanh việc thối nát của các chức sắc Vatican.
Đức Bênêđíctô, vị giáo hoàng đầu tiên gần 600 năm nay tự ý từ nhiệm, đã nhắc lại lời giải thích đã đưa ra trong lời tuyên bố ngày 11 tháng 2. Ngài nói: “Trong những tháng gần đây, tôi cảm thấy sức mạnh của tôi đã giảm đi”. Ngài cầu xin Thiên Chúa giúp ngài thực hiện quyết định này “không phải vì lợi ích riêng của tôi, mà là lợi ích của Giáo Hội”. Ngài cho hay: ngài hoàn toàn ý thức được sự nghiêm trọng và mới mẻ khi quyết định như thế, “nhưng hoàn toàn với một thanh thản sâu xa của nội tâm”.
Người tầm thường
Trên đây là tường thuật ngày 27 tháng 2 của Tờ New York Times. Thực ra, buồn vui của vị giáo hoàng còn ôm lấy cả những người tầm thường, rất tầm thường. Trước nhất, họ là những người “không bao giờ lộ diện, chỉ ở hậu trường, trong im lặng, trong dấn thân hàng ngày, với một tinh thần đức tin và khiêm hạ” trong giáo triều Rôma, họ vốn là “sự nâng đỡ chắc chắn và đáng tin cậy đối với tôi”. Họ cũng là “những người tầm thường” không phải quốc vương, lãnh đạo tôn giáo, lãnh đạo văn hóa thế giới, “đã viết cho tôi một cách đơn thành phát xuất từ trái tim và cho tôi cảm nhận tình âu yếm của họ, một tình âu yếm phát sinh từ việc chúng ta cùng nhau hiện hữu trong Chúa Giêsu Kitô, trong Hội Thánh. Những người này không viết cho tôi như viết cho một ông hoàng hay một nhân vật vĩ đại mà họ không biết. Họ viết như anh chị em, như con cái nam nữ, với một cảm thức của tình gia đình thân ái. Ở đây ta rờ mó thấy điều làm nên Hội Thánh, không phải một tổ chức, không phải một hiệp hội vì mục tiêu tôn giáo hay nhân đạo, nhưng là một cơ thể sống động, một cộng đồng anh chị em trong Nhiệm Thể Chúa Giêsu Kitô, Đấng hợp nhất tất cả chúng ta. Cảm nhận Giáo Hội cách này, cách gần như lấy tay đụng vào sức mạnh chân lý và tình yêu của Người, quả là nguồn hân hoan, vào một thời buổi nhiều người nói đến suy thoái”.
Cảm thức ấy đem lại niềm vui bao la, vì “giáo hoàng quả có anh chị em, có con cái nam nữ khắp thế gian, và ngài cảm thấy an ổn trong vòng hợp thông, vì ngài không còn thuộc mình ngài nữa, mà là thuộc về mọi người và mọi người quả thuộc về ngài”.
Chính vì thế mà ngài tiếp tục “đồng hành với Giáo Hội trên con đường cầu nguyện và suy tư”. Buồn vui, lúc nào cũng “tận hiến cho Chúa và Hiền Thê của Người, điều mà từ trước đến nay tôi luôn cố gắng sống hàng ngày và sẽ sống mãi mãi”.
Những lời ấy đã vang lên lần cuối cùng vào lúc 6 giờ 30 giờ tối ngày 28 tháng hai năm 2013 ở Castel Gandolfo với các cư dân của thị trấn và qua họ tới toàn thể thế giới rằng: “Tôi rất sung sướng được ở với anh chị em. Xin cám ơn tình bạn mà anh chị em dành cho tôi. Hôm nay khác với những ngày khác, vì từ sau 8 giờ tối tôi không còn là Giáo Hoàng Roma nữa, mà chỉ là một người lữ hành bình thường thôi. Nhưng với tất cả sức lực, các suy tư và lời cầu nguyện, tôi vẫn phục vụ Giáo Hội. Chúng ta hãy cùng nhau tiến bước trong niềm tín thác nơi Thiên Chúa và tình yêu của Người. Xin cám ơn anh chị em, và chúc anh chị em một đêm an lành”. Người lữ hành là người mãi mãi sẽ đồng hành cùng anh chị em mình, những người cũng yếu hèn như mình.
Vũ Văn An
(VietCatholic News)
