Điều thứ nhất: ngài là vị giáo hoàng của ngạc nhiên. Điều thứ hai, ngài
là vị giáo hoàng, dù trong cảnh ngộ nào, vẫn được cảm tình của tường
thuật truyền thông.
Giáo hoàng của ngạc nhiên
Tại
Colombo, Đức Phanxicô vẫn duy trì được danh hiệu giáo hoàng của những
ngạc nhiên và nối vòng tay lớn. Thực vậy, vào buổi tối Thứ Tư vừa qua,
ngài đã phối hợp được cả hai khía cạnh ấy khi bất ngờ viếng thăm ngôi
đền Phật Giáo tại thủ đô Sri Lanka.
Theo phát ngôn viên Tòa
Thánh, tại ngôi đền trên, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã được chỉ cho xem
một căn phòng có tượng Buddha và hai vị thánh khác của truyền thống Phật
Giáo. Các vị sư trụ trì cũng cho ngài xem một chiếc bình đựng thánh
tích mà thỉnh thoảng lắm mới được mở ra, nhưng dịp này, các vị đã mở ra
cho ngài xem.
Nhân dịp này, các vị sư trụ trì cũng cho ngài nghe ca hát mà theo phát ngôn viên Tòa Thánh, ngài đã “tôn kính lắng nghe”.
Dù
không hề là lần đầu, vì Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II từng tới thăm
một vị lãnh đạo Phật Giáo Thái Lan tên Vasana Tara tại một trung tâm
Phật Giáo khi thăm Bangkok năm 1984, nhưng việc Đức Phanxicô thăm ngôi
đền Phật Giáo này phải được coi là bất thường.
Một phát ngôn
viên của Tòa Thánh cho biết một trong các vị có thẩm quyền trong Phật
Giáo, khi nghinh đón Đức Phanxicô tại phi trường Colombo đã mời ngài ghé
thăm, và Đức Phanxicô “muốn chứng tỏ tình bằng hữu và thái độ tích cực
của ngài” đối với các Phật Tử.
Cuộc ghé thăm không dự trù trước
mà theo phát ngôn viên Tòa Thánh kéo dài 20 phút này diễn ra sau khi Đức
Phanxicô từ Đền Đức Mẹ Madhu trở về, nơi trước đây vốn là vùng tranh
chấp trong cuộc nội chiến kéo dài 30 năm.
Cuộc nội chiến này
khiến người đa số Phật Giáo chống lại người thiểu số Tamil theo Ấn Giáo,
và là lý do khiến cho vấn đề hòa giải và hoà hợp tôn giáo trở thành các
chủ đề chính của chuyến viếng thăm Sri Lanka.
Trong cuộc gặp gỡ
các vị lãnh đạo Phật Giáo, Ấn Giáo, Hồi Giáo và Kitô Giáo vào đêm thứ
Ba, chẳng hạn, Đức Phanxicô nhấn mạnh rằng “không bao giờ được lạm dụng
các niềm tin tôn giáo để bênh vực bạo lực và chiến tranh”.
Cuộc
ghé thăm ngôi đền cách bất ngờ hôm thứ Tư có một ý nghĩa đặc biệt nếu
xét tới phản ứng tiêu cực của Phật Giáo đối với cuộc viếng thăm năm 1995
trước đây của Đức Gioan Phaolô II, một cuộc viếng thăm diễn ra không
lâu sau khi ngài làm người Phật Giáo nổi giận vì gọi tín ngưỡng của họ
“phần lớn thuộc hệ vô thần” trong một cuộc phỏng vấn của một nhà báo Ý.
Các vị lãnh đạo Phật Giáo hồi ấy đã tẩy chay cuộc gặp gỡ liên tôn do
ngài tổ chức.
Dù trong cảnh ngộ nào, vẫn được cảm tình của tường thuật truyền thông
Nhà
báo John L. Allen Jr., trong bài báo viết ngày 14 tháng Giêng từ
Colombo, cho rằng chuyến tông du Sri Lanka, một lần nữa, nói lên khía
cạnh quyến rũ của Đức Phanxicô đối với tường thuật truyền thông.
Ông
cho rằng những nét tổng quát trong tường thuật thông thường về Đức
Phanxicô nay đã trở thành quen thuộc. Ngài được coi như người bênh vực
người nghèo và người bị chà đạp cũng như là nhà cải cách không câu nệ
muốn dẫn Đạo Công Giáo tiến theo chiều cấp tiến.
Tuy không được
người Công Giáo bảo thủ ưa thích, nhưng xét theo công luận và tường
thuật truyền thông, lối nhìn trên thường có nghĩa là ngài vượt qua nhiều
thiên kiến mà các vị tiền nhiệm không vượt qua được.
Tháng tám
năm ngoái, chẳng hạn, khi Đức Phanxicô tới thăm một cơ sở bác ái CG bên
ngoài Hán Thành tên là Kkottongnae. Cơ sở này chứa 5,000 người bệnh và
khuyết tật, do một linh mục đầy lôi cuốn tên là John Oh thành lập. Vị
linh mục này vướng vào nhhiều tai tiếng xưa nay.
Một số người
trong Giáo Hội Đại Hàn coi nghiệp vụ này như một bịp bợm, chỉ lo gây quĩ
hơn là phục vụ người cần tới; trước khi Đức GH tới thăm, những người
chỉ trích cơ sở này vốn tổ chức cả hàng loạt các cuộc phản đối.
Tuy
nhiên, cuối cùng, không một tai tiếng nào ảnh hưởng tới cuộc thăm viếng
của Ngài; tình yêu thương người nghèo của ngài đã trở thành một thứ dã
sử. Truyền thông không hề đặt dấu hỏi nào về chuyến viếng thăm này cả.
Tuần
này, tại Colombo, ta cũng thấy một chuyện tương tự. Đêm thứ Ba, Đức
Phanxicô đọc một bài diễn văn tại cuộc gặp gỡ liên tôn. Bài diễn văn này
không khác về nội dung so với Đức Bênêđíctô XVI chút nào: cũng dè dặt
về các giới hạn của cuộc đối thoại liên tôn: “Như kinh nghiệm đã cho
thấy, muốn cho cuộc đối thoại như thế được hữu hiệu, nó cần được đặt cơ
sở trên việc trình bày ngay thẳng các xác tín của mình” nghĩa là phải
“trung thực” khi nói lên các niềm tin của mình.
Ngài nói tiếp
“người ta không cần phải từ bỏ căn tính của họ, bất luận là căn tính sắc
tộc hay tôn giáo, mới có thể sống hòa hợp với anh chị em mình”.
Nếu
là Đức Bênêđíctô XVI nói như thế, nhiều thính giả chắc chắn sẽ nghĩ tới
các tranh cãi lâu đời khiến Rôma chống lại các giám mục và các thần học
gia Á Châu trong các vấn đề này. Họ sẽ cho rằng Đức GH muốn dập tắt hay
ít nhất cũng muốn lên án cách khéo léo các quan điểm cấp tiến, muốn sáp
lại Á Châu và các truyền thống của nó.
Với Đức Phanxicô thì
khác, không ai hoài nghi ý muốn nối vòng tay lớn, nguyện vọng tha thiết
muốn đối thoại của ngài, nên những nhận định như thế không ai chú ý cả,
hay ít nhất không gây nên bất cứ phản ứng hay nhận định tiêu cực nào.
Sáng
thứ Tư cũng thế, Đức Phanxicô, trong bài giảng lễ phong thánh cho linh
mục Joseph Vaz, đã thúc giục người Công Giáo noi gương vị thánh mới và
trở nên “các môn đệ truyền giáo”; ngài cho rằng “chúng ta được kêu gọi
lên đường với cùng một lòng nhiệt thành như thế’.
Đức Gioan
Phaolô II cũng nói như thế khi tông du Ấn Độ năm 1999. Ngài kêu gọi cho
có một mùa gặt đức tin vĩ đại trên lục địa bao la và chủ yếu này… Thiên
niên kỷ thứ nhất, thánh giá được trồng tại Âu Châu, và thiên niên kỷ thứ
hai, được trồng tại Mỹ Châu và Phi Châu thế nào, thì thiên niên kỷ thứ
ba, Thánh Giá cũng phải được trồng tại Á Châu như thế.
Lời nhận
định ấy đã khiến nhiều người Ấn Độ theo Ấn Giáo nổi giận và lên tiếng
phản đối phong trào cải đạo của Kitô Giáo tại đây. Họ tổ chức nhiều cuộc
phản đối dọc lộ trình của ngài và yêu cầu ngài xin lỗi.
Nhưng
với Đức Phanxicô, sự việc có khác. Cũng những câu nói với cùng nội dung
đã không bị ai phê bình chỉ trích dù là người Phật Giáo đa số hay người
Ấn Giáo thiểu số.
Vũ Van An
(VietCatholic News)