Mật nghị hồng y bắt đầu bằng thánh lễ cử hành công khai, trước khi các vị hồng y bước vào nhà nguyện Sixtine. Mật nghị dịch tử conclave, tiếng la tinh cum clave (khóa lại). Nên dịch sang tiếng Việt là ‘‘mật nghị’’ (密 議) ; nghị : hội họp, mật : giữ kín. Các vị hồng y họp mật nghị để bầu giáo hoàng. Sau khi bầu xong sẽ không còn mật nghị nữa. Trái lại, trong lịch sử nước ta, cơ mật viện là một định chế thường trực, do vua Minh Mạng lập ra để nhà vua hỏi ý kiến tứ trụ triều đình về các vấn đề trọng mật. Cơ mật viện nhà Nguyễn mô phỏng Khu mật viện của nhà Tống bên Tầu.
Thánh lễ pro eligendo Papa (để bầu giáo hoàng) mở đầu mật nghị hồng y được cử hành công khai tại Đền thánh Phêrô với kinh cầu Chúa Thánh thần : ‘‘Chúng con lạy ơn đức Chúa Thánh Thần thiêng liêng sáng sáng vô cùng. Chúng con xin đức Chúa Thánh Thần xuống đầy lòng chúng con...’’ (Veni, Creator Spiritus, mentes tuorum visita...). Các vị hồng y mặc phẩm phục đại triều.. Sau thánh lễ, các ngài sang nhà nguyện Sixtine bầu đấng kế vị thánh Phêrô. (Hiến chế Universi Dominici Gregis).
Kín cổng cao tường
Trong nhà nguyện Sixtine trang hoàng lộng lẫy với các bức danh họa của Michel-Ange, Botticelli, Ghilandaio, le Pérugin,Ghirlandaio. Các vị hồng y ngồi theo thứ bậc thâm niên. Trên vòm cao là bức họa ‘‘Sáng thế’’ ; trên bàn thờ chính là họa phẩm ‘‘Cuộc phán xét cuối cùng’’ của Michel-Ange : các vị hồng y nhận thức mỗi vị hiện trong tiến trình mở đầu và cuối cùng, giữa ngày Sáng thế và ngày Tận thế, theo như lời Chân phước Gioan-Phaolô II viết trong thi phẩm Triptyque romain.
Vị giáo quản phủ doãn tông tòa khóa cửa chính lại theo tập tục ngàn năm.
Trường hợp có vị hồng y cử tri đến trễ hoặc vì lý do sức khỏe phải ra khỏi mật nghị :
Trong thời gian mật nghị, giờ giấc đều rất nghiêm ngặt. Nếu một vị hồng y cử tri đến trễ trước khi bắt đầu bầu cử, vị hồng y này vẫn được vào tham gia mật nghị.
Nếu một vì hồng y vì lý do sức khỏe ra khỏi phòng họp, khi điều kiện sức khỏe cho phép, vị này có thể quay trở lại tham dự mật nghị.
Lời tuyên thệ :
Vị niên trưởng hồng y đoàn đọc lớn tiếng : ‘‘Tất cả và mỗi chúng tôi, các hồng y cử tri có mặt trong cuộc bầu cử giáo hoàng, khấn hứa và tuyên thệ tuân thủ nghiêm chỉnh mọi quy định ghi trong hiến chế Universi Dominici Gregis ngày 22/02/1996 của Đức Gioan-Phaolô II. Nếu được bầu làm giáo hoàng, chúng tôi tuyên hứa chu toàn trọng trách lãnh đạo Tòa thánh Phêrô (munus petrinum), trở thành Mục tử Hội thánh toàn thế giới, không ngừng khẳng định và hết lòng bảo vệ các quyền thiêng liêng và các quyền thế tục, cũng như tự do của Tòa thánh.
‘‘Chúng tôi, các giáo sĩ và giáo dân, khấn hứa và tuyên thệ tôn trọng sự thực, giữ kín mọi tin tức liên hệ đến cuộc bầu cử giáo hoàng và những gì diễn ra trong mật nghị, liên hệ trực tiếp hoặc gián tiếp đến cuộc bỏ phiếu ; không vi phạm bí mật này trong khi và sau bầu cử tân giáo hoàng, trừ phi được vị giáo hoàng cho phép rõ ràng ; không giúp bất cứ ai can dự, cương quyết chống lại can thiệp của chính quyền thế tục bất cứ ở cấp nào, hoặc bất cứ tập đoàn hoặc cá nhân nào muốn can dự vào việc bầu giáo hoàng.’’
Sau đó, theo thứ tự mỗi vị hồng y theo thứ tự ưu quyền, đọc lời tuyên thệ : ‘‘Và tôi, hồng y …, tôi xin hứa, phát nguyện và tuyên thệ.’’ Mỗi vị dặt tay lên Phúc âm và nói thêm : Xin Thiên Chúa giúp con, cũng như Phúc âm Thánh mà con đăt tay nâng đỡ.’’ Sau khi vị hồng y cuối cùng tuyên thệ là lệnh truyền Extra omnes : những người ngoài công nghi lập tức ra khỏi nguyện đường Sixtine. Vệ binh Thụy sĩ canh gác nghiệm ngặt mọi lối ra.
Bỏ phiếu kín :
Sau cử hành nghi thức cầu nguyện ghi trong Nghi thức mật nghị (Ordo rituum conclavis) là kinh cầu Thánh mẫu : Sub tuum praesidium, vị niên trường hỏi các vị hồng y cử tri có thể tiến hành bầu phiếu hay cần giải thích thêm vể thể thức bầu phiếu, nếu không có ai có ý kiến và nếu thì giờ cho phép, càc vị hồng y bầu ngay vòng đầu. Thể thức bầu là bỏ phiếu kín.
Phát phiếu bầu :
Người trưởng nghi lễ phát cho mỗi cử tri hai hoặc ba phiếu bầu hình chữ nhật, phía trên có hàng chữ : ‘‘Eligo in Summum Pontificem… (Tôi chọn vị giáo hoàng…’’. Phía dưới lá phiếu là khoảng trống để viết tên vị hồng y đươc bầu.
Mật nghị tiến hành việc rút thăm ba vị kiểm phiếu, ba vị đến tận chỗ lấy phiếu của các hồng y đau yếu (infirmatii), ba vị tổng kiểm soát. Sau đó, mỗi hồng y cử tri viết tên rõ ràng vị hồng y được bầu. Mỗi hồng y đứng dậy, theo thứ tự ưu tiên, cầm lá phiếu gấp lại và đứng dậy cho mọi người đều thấy. Vị hồng y đặt lá phiếu vào chén thánh đặt trên bàn thờ, và tuyên thệ lớn tiếng : ‘‘Tôi cầu xin Chúa Kitô là đấng sẽ phán xét tôi làm chứng rằng tôi bầu cho vị mà tôi cho là có khả năng lãnh đạo Hội thánh.’’
Nếu một vị cử tri vì lý do sức khỏe không thể đi lên bàn thờ, vị này tuyên thệ tại chỗ rồi trao phiếu bầu gấp lại, cho vị kiểm phiếu có mang theo thùng phiếu. Nếu hồng y cử tri bị bệnh ở phòng riêng, vị hồng y infirmarii mang theo vài phiếu trắng và thùng phiếu do vị kiểm niêm kín, mang lại đến tận phòng vị này. Nếu vị cử tri vì yếu đau không viết được, vị hồng y infirmarii viết thay. Sau đó, các phiếu này được kiểm lại và bỏ chung vào thùng phiếu.
Nội bất xuất, ngoại bất nhập
Các vị hồng y cử tri không được phép nhận nhật báo hoặc báo định kỳ, cũng không đươc nghe radio hoặc xem truyền hình. Các vị này không được mang máy ghi âm hoặc thu hình vào phòng bỏ phiếu.
Kiểm phiếu :
Sau khi các vị hồng y đã bỏ phiếu, vị kiểm phiếu trộn thùng phiếu. Tiếp đó, vị kiểm phiếu đếm công khai từng lá phiếu đựng trong chén thánh trước khi đặt tất cả trong một bình rỗng. Các phiếu bầu được đốt trước khi tiến hành vòng kế tiếp.
Làn khói trắng
Vị nào được 2/3 số phiếu được tuyên bố được bầu làm giáo hoàng. Nếu số phiếu bầu không chia chẵn được cho 3 thì bầu thêm một lần nữa. Sau khi kiểm soát cẩn thận, làn khói trắng bốc khỏi nóc nhà nguyện Sixtine báo tin đã bầu xong vị giáo hoàng mới. Các vị kiểm phiếu đốt hết các lá phiếu trước khi các vị hồng y ra khỏi nguyện đường.
Phòng nước mắt
Ngoài làn khói trắng bốc lên, chuông giáo đường đổ dồn loan báo tin vui. Nhưng thế giới vẫn chưa biết tên vị giáo hoàng mới. Vị lãnh đạo Giáo hội Công Giáo hoàn cầu vào phòng nước mắt, rộng 9m² đề cầu nguyện. Các vị tân giáo hoàng không ngăn đươc nước mắt khi nhận trọng trách lãnh đạo Giáo hội Công Giáo hoàn cầu :
Thùng thùng trống đánh ngũ liên
Bước chân xuống thuyền nước mắt như mưa
Sau đó, ngài quay lại nguyện đường Sixtine mặc phẩm phục trắng.
Habemus Papam :
Trên bao lơn đền thánh Phêrô, ĐHY Jean-Louis Tauran (người Pháp) sẽ loan báo bằng tiếng la tinh :
‘‘Annuntio vobis gaudium magnum! Habemus papam: Eminentissimum ac Reverendissimum Dominum, Dominum N..., Sanctae Romanae Ecclesiae cardinalem N..., qui sibi nomen imposuit N...’’
(Tôi báo một tin vui lớn lao. Chúng ta có vị giáo hoàng mới đấng cực trọng là … được bầu làm giáo hoàng, lấy niên hiệu là … ’’
Trên đây là sơ lược diễn tiến bầu vị giáo hàng mới, bắt từ ngày 12/03/2013.
Paris, ngày 12/03/2013
Lê Đình Thông
(VietCatholic News)
Thánh lễ pro eligendo Papa (để bầu giáo hoàng) mở đầu mật nghị hồng y được cử hành công khai tại Đền thánh Phêrô với kinh cầu Chúa Thánh thần : ‘‘Chúng con lạy ơn đức Chúa Thánh Thần thiêng liêng sáng sáng vô cùng. Chúng con xin đức Chúa Thánh Thần xuống đầy lòng chúng con...’’ (Veni, Creator Spiritus, mentes tuorum visita...). Các vị hồng y mặc phẩm phục đại triều.. Sau thánh lễ, các ngài sang nhà nguyện Sixtine bầu đấng kế vị thánh Phêrô. (Hiến chế Universi Dominici Gregis).
Kín cổng cao tường
Trong nhà nguyện Sixtine trang hoàng lộng lẫy với các bức danh họa của Michel-Ange, Botticelli, Ghilandaio, le Pérugin,Ghirlandaio. Các vị hồng y ngồi theo thứ bậc thâm niên. Trên vòm cao là bức họa ‘‘Sáng thế’’ ; trên bàn thờ chính là họa phẩm ‘‘Cuộc phán xét cuối cùng’’ của Michel-Ange : các vị hồng y nhận thức mỗi vị hiện trong tiến trình mở đầu và cuối cùng, giữa ngày Sáng thế và ngày Tận thế, theo như lời Chân phước Gioan-Phaolô II viết trong thi phẩm Triptyque romain.
Vị giáo quản phủ doãn tông tòa khóa cửa chính lại theo tập tục ngàn năm.
Trường hợp có vị hồng y cử tri đến trễ hoặc vì lý do sức khỏe phải ra khỏi mật nghị :
Trong thời gian mật nghị, giờ giấc đều rất nghiêm ngặt. Nếu một vị hồng y cử tri đến trễ trước khi bắt đầu bầu cử, vị hồng y này vẫn được vào tham gia mật nghị.
Nếu một vì hồng y vì lý do sức khỏe ra khỏi phòng họp, khi điều kiện sức khỏe cho phép, vị này có thể quay trở lại tham dự mật nghị.
Lời tuyên thệ :
Vị niên trưởng hồng y đoàn đọc lớn tiếng : ‘‘Tất cả và mỗi chúng tôi, các hồng y cử tri có mặt trong cuộc bầu cử giáo hoàng, khấn hứa và tuyên thệ tuân thủ nghiêm chỉnh mọi quy định ghi trong hiến chế Universi Dominici Gregis ngày 22/02/1996 của Đức Gioan-Phaolô II. Nếu được bầu làm giáo hoàng, chúng tôi tuyên hứa chu toàn trọng trách lãnh đạo Tòa thánh Phêrô (munus petrinum), trở thành Mục tử Hội thánh toàn thế giới, không ngừng khẳng định và hết lòng bảo vệ các quyền thiêng liêng và các quyền thế tục, cũng như tự do của Tòa thánh.
‘‘Chúng tôi, các giáo sĩ và giáo dân, khấn hứa và tuyên thệ tôn trọng sự thực, giữ kín mọi tin tức liên hệ đến cuộc bầu cử giáo hoàng và những gì diễn ra trong mật nghị, liên hệ trực tiếp hoặc gián tiếp đến cuộc bỏ phiếu ; không vi phạm bí mật này trong khi và sau bầu cử tân giáo hoàng, trừ phi được vị giáo hoàng cho phép rõ ràng ; không giúp bất cứ ai can dự, cương quyết chống lại can thiệp của chính quyền thế tục bất cứ ở cấp nào, hoặc bất cứ tập đoàn hoặc cá nhân nào muốn can dự vào việc bầu giáo hoàng.’’
Sau đó, theo thứ tự mỗi vị hồng y theo thứ tự ưu quyền, đọc lời tuyên thệ : ‘‘Và tôi, hồng y …, tôi xin hứa, phát nguyện và tuyên thệ.’’ Mỗi vị dặt tay lên Phúc âm và nói thêm : Xin Thiên Chúa giúp con, cũng như Phúc âm Thánh mà con đăt tay nâng đỡ.’’ Sau khi vị hồng y cuối cùng tuyên thệ là lệnh truyền Extra omnes : những người ngoài công nghi lập tức ra khỏi nguyện đường Sixtine. Vệ binh Thụy sĩ canh gác nghiệm ngặt mọi lối ra.
Bỏ phiếu kín :
Sau cử hành nghi thức cầu nguyện ghi trong Nghi thức mật nghị (Ordo rituum conclavis) là kinh cầu Thánh mẫu : Sub tuum praesidium, vị niên trường hỏi các vị hồng y cử tri có thể tiến hành bầu phiếu hay cần giải thích thêm vể thể thức bầu phiếu, nếu không có ai có ý kiến và nếu thì giờ cho phép, càc vị hồng y bầu ngay vòng đầu. Thể thức bầu là bỏ phiếu kín.
Phát phiếu bầu :
Người trưởng nghi lễ phát cho mỗi cử tri hai hoặc ba phiếu bầu hình chữ nhật, phía trên có hàng chữ : ‘‘Eligo in Summum Pontificem… (Tôi chọn vị giáo hoàng…’’. Phía dưới lá phiếu là khoảng trống để viết tên vị hồng y đươc bầu.
Mật nghị tiến hành việc rút thăm ba vị kiểm phiếu, ba vị đến tận chỗ lấy phiếu của các hồng y đau yếu (infirmatii), ba vị tổng kiểm soát. Sau đó, mỗi hồng y cử tri viết tên rõ ràng vị hồng y được bầu. Mỗi hồng y đứng dậy, theo thứ tự ưu tiên, cầm lá phiếu gấp lại và đứng dậy cho mọi người đều thấy. Vị hồng y đặt lá phiếu vào chén thánh đặt trên bàn thờ, và tuyên thệ lớn tiếng : ‘‘Tôi cầu xin Chúa Kitô là đấng sẽ phán xét tôi làm chứng rằng tôi bầu cho vị mà tôi cho là có khả năng lãnh đạo Hội thánh.’’
Nếu một vị cử tri vì lý do sức khỏe không thể đi lên bàn thờ, vị này tuyên thệ tại chỗ rồi trao phiếu bầu gấp lại, cho vị kiểm phiếu có mang theo thùng phiếu. Nếu hồng y cử tri bị bệnh ở phòng riêng, vị hồng y infirmarii mang theo vài phiếu trắng và thùng phiếu do vị kiểm niêm kín, mang lại đến tận phòng vị này. Nếu vị cử tri vì yếu đau không viết được, vị hồng y infirmarii viết thay. Sau đó, các phiếu này được kiểm lại và bỏ chung vào thùng phiếu.
Nội bất xuất, ngoại bất nhập
Các vị hồng y cử tri không được phép nhận nhật báo hoặc báo định kỳ, cũng không đươc nghe radio hoặc xem truyền hình. Các vị này không được mang máy ghi âm hoặc thu hình vào phòng bỏ phiếu.
Kiểm phiếu :
Sau khi các vị hồng y đã bỏ phiếu, vị kiểm phiếu trộn thùng phiếu. Tiếp đó, vị kiểm phiếu đếm công khai từng lá phiếu đựng trong chén thánh trước khi đặt tất cả trong một bình rỗng. Các phiếu bầu được đốt trước khi tiến hành vòng kế tiếp.
Làn khói trắng
Vị nào được 2/3 số phiếu được tuyên bố được bầu làm giáo hoàng. Nếu số phiếu bầu không chia chẵn được cho 3 thì bầu thêm một lần nữa. Sau khi kiểm soát cẩn thận, làn khói trắng bốc khỏi nóc nhà nguyện Sixtine báo tin đã bầu xong vị giáo hoàng mới. Các vị kiểm phiếu đốt hết các lá phiếu trước khi các vị hồng y ra khỏi nguyện đường.
Phòng nước mắt
Ngoài làn khói trắng bốc lên, chuông giáo đường đổ dồn loan báo tin vui. Nhưng thế giới vẫn chưa biết tên vị giáo hoàng mới. Vị lãnh đạo Giáo hội Công Giáo hoàn cầu vào phòng nước mắt, rộng 9m² đề cầu nguyện. Các vị tân giáo hoàng không ngăn đươc nước mắt khi nhận trọng trách lãnh đạo Giáo hội Công Giáo hoàn cầu :
Thùng thùng trống đánh ngũ liên
Bước chân xuống thuyền nước mắt như mưa
Sau đó, ngài quay lại nguyện đường Sixtine mặc phẩm phục trắng.
Habemus Papam :
Trên bao lơn đền thánh Phêrô, ĐHY Jean-Louis Tauran (người Pháp) sẽ loan báo bằng tiếng la tinh :
‘‘Annuntio vobis gaudium magnum! Habemus papam: Eminentissimum ac Reverendissimum Dominum, Dominum N..., Sanctae Romanae Ecclesiae cardinalem N..., qui sibi nomen imposuit N...’’
(Tôi báo một tin vui lớn lao. Chúng ta có vị giáo hoàng mới đấng cực trọng là … được bầu làm giáo hoàng, lấy niên hiệu là … ’’
Trên đây là sơ lược diễn tiến bầu vị giáo hàng mới, bắt từ ngày 12/03/2013.
Paris, ngày 12/03/2013
Lê Đình Thông
(VietCatholic News)
