TỔNG GIÁO PHẬN SÀI GÒN: GIÁO XỨ PHANXICÔ XAVIÊ (Chợ Lớn) 2022

GIÁO XỨ PHANXICÔ XAVIÊ (Chợ Lớn) 2022

TGPSG -- Trong mùa dịch Covid vừa qua, từ ngày 1.5.2021 đến 15.7.2021, cứ mỗi tháng 2 lần, Giáo xứ Phanxicô Xaviê tổ chức gửi quà cho các hộ có hoàn cảnh khó khăn trong địa bàn quận 5, mỗi lần 110 phần quà; tổng cộng 530 phần quà trị giá 159 triệu đồng. Ngoài ra Gíao xứ còn tổ chức bếp ăn nghĩa tình mỗi ngày 700 suất cơm phục vụ trưa và chiều; từ ngày 19.7.2021 đến nay đã phục vụ khoảng 53.000 suất cơm…

Giáo xứ Phanxicô Xaviê - được hình thành từ năm 1865 - là một cộng đoàn người Hoa và người Việt, hiện có ngôi thánh đường tọa lạc ở số 25 đường Học Lạc, phường 14, quận 5, TP.HCM. Thánh đường này còn được gọi là ‘Nhà thờ Cha Tam’ - một trong những nhà thờ cổ của Sài Gòn, có tuổi đời 120 năm, với lối kiến trúc hòa trộn độc đáo giữa Âu và Á, tạo nên nét đặc biệt của nhà thờ người Hoa, đáp ứng nhu cầu tâm linh của những người Công giáo Hoa và Việt.

I. THUỞ BAN ĐẦU 

 

1. NHÀ THỜ ĐẦU TIÊN

Ngay từ đầu, Giáo phận Đàng Trong đã quan tâm đến việc giảng đạo cho người Hoa tại Nam Kỳ. Vào năm 1865, đời Đức cha Miche (ĐGM Mịch 1865-1872), linh mục Philippe - thuộc Hội Thừa Sai Paris giáo phận Quảng Đông - đã đến thành lập một nhà thờ đầu tiên cho người Hoa tại Chợ Lớn. Lúc đó có khoảng hơn chục người Hoa Công giáo đã định cư ở đây buôn bán, cùng với vài bệnh nhân người Hoa đang nằm diều trị tại bệnh viện Chợ Quán ‘trở lại đạo’. Chính từ cộng đoàn bé nhỏ này, cha Philippe đã quy tụ thành cộng đoàn giáo xứ gốc người Hoa Chợ Lớn.

Ngôi thánh đường đầu tiên là ngôi nhà cũ kỹ kiểu Việt Nam gần ga xe lửa ở đường Thủy Quân (Rue de Marins), nay là ngã tư Châu Văn Liêm - Trần Hưng Đạo B, được dùng làm nhà thờ và nhà xứ. 

2. NHÀ THỜ THỨ HAI

Năm 1866 Đô Đốc Lagrandière - lúc đó là Thống đốc Nam Kỳ - một hôm đi qua Chợ Lớn đã dừng lại nơi này. Xúc động vì sự nghèo nàn thiếu thốn của ngôi thánh đường, khi trở về, ông đã ra lệnh cho Sở Công Trình Công Cộng lúc bấy giờ dùng ngân quỹ nhà nước để xây một nhà thờ lớn hơn và xứng đáng hơn trên một thửa đất rộng rãi trên đường Cây Mai (nay là Hội Sở Ngân Hàng Việt Hoa, ở ngã tư Hùng Vương - Phùng Hưng). Đó là nhà thờ thứ hai ở Chợ Lớn, cũng là ngôi nhà thờ duy nhất dành cho ngườì Hoa ở xứ Nam Kỳ lúc bấy giờ. 

3. NHÀ THỜ HIỆN NAY

Vào năm 1898, Đức cha Dépierre (ĐGM Đễ 1895-1899) thấy họ đạo người Hoa (họ đạo Thanh Nhân) mỗi ngày mỗi suy giảm, từ khoảng 100 người còn trên dưới 40, nên đã quyết định cử cha FX. Tam Assou (Pierre D'Assou, Đàm Á Tô, Tam An Su) là linh mục người Hoa biết đủ loại tiếng Trung Quốc, đang làm cha phó Nhà thờ Chánh Tòa Sài Gòn, cũng là giáo sư trường Tabert, về để chấn hưng lại giáo xứ.

Cha đã tìm mua đất xây nhà thờ ở ngay trung tâm Chợ Lớn. Được sự hỗ trợ của chính quyền, cha mua được một khu đất rộng 3 hecta ở xóm Lò Rèn và khởi sự xây dựng nhà thờ mới, tức là ‘Nhà thờ Cha Tam’ hiện nay (theo cụ Vương Hồng Sển, chỗ nhà thờ Cha Tam hiện nay, xưa là chợ Lò Rèn - mặt tiền nhà thờ quay về hướng đối diện đường Thủy Binh - Rue des Marins, nay là đường Trần Hưng Đạo).

Đức cha Lucien Massard (ĐGM Mão 1899-1920) đã cử hành Lễ Đặt Viên Đá Đầu Tiên vào ngày lễ Thánh Phanxicô Xaviê 3-12-1900 và Lễ Cung Hiến Thánh Đường trọng thể vào ngày 10-1-1902, cũng vì thế mà ngôi thánh đường này cũng mang tên của vị thánh này

Linh mục Pierre d’ Assou - thường được gọi là Cha Tam - là người đứng ra xây dựng nhà thờ và cũng là cha sở đầu tiên của Giáo xứ Phanxicô Xaviê, nên ngôi nhà thờ đó cũng thường được gọi là Nhà thờ Cha Tam.

Sau khi nhà thờ được xây dựng, Cha Tam cho xây dựng thêm ở khu vực gần nhà thờ một trường học, một nhà nuôi trẻ, một nhà nội trú và một số nhà dành để cho thuê. Đến năm 1990, tháp chuông phía trên nhà thờ được tu sửa lại và thánh đường cũng được tân trang lại đẹp hơn. Số giáo dân người Hoa bấy giờ đã tăng lên khoảng 400 người.

 
II. PHÁT TRIỂN

• Năm 1934, Cha Tam qua đời. Từ đó giáo xứ xuống dốc rất nhiều, giáo dân bỏ đạo cũng đông. Mãi đến năm 1952, các cha Thừa sai Paris từ Quảng Tây Trung Quốc sang gầy dựng lại, giáo xứ mới khởi sắc.
• Năm 1952, cha sở Robert Lebat thuê thêm một căn nhà lớn ở Quận 1 làm nhà nguyện Đức Bà Hòa Bình, nay đã trở thành nhà thờ Giáo Xứ Đức Bà Hòa Bình thuộc Hạt Sài Gòn Chợ Quán.
• Năm 1953, cha Joseph Guimet kế nhiệm cha Lebas, mở thêm Giáo điểm Bình Tây, xây dựng Nhà Thờ Bình Phước, nay là nhà thờ Giáo xứ Bình Phước thuộc Hạt Sài Gòn Chợ Quán.
• Năm 1960, một Tiểu Chủng viện dành cho ngườì Hoa được cha Carolo Chang thành lập tại nhà thờ Đức Bà Hòa Bình Quận 1.
• Năm 1962, cha Joseph Guimet mở thêm Giáo điểm Phú Lâm, xây dựng nhà thờ Phú Lâm cho giáo dân Hoa và Việt, nay là nhà thờ Giáo xứ Chúa Hiển Linh thuộc Hạt Sài Gòn Chợ Quán.
• Năm 1963, cha Carolo Chang - được sự giúp đỡ của Đức cha Carlo Van Melekebeke - khánh thành Tiểu Chủng viện Thánh Carolo dành cho người gốc Hoa bên cạnh nhà thờ Phú Lâm.
• Năm 1968, cha Joseph Guimet xây dựng nhà thờ Thánh Giuse tại đường An Bình, nay là nhà thờ Giáo xứ Thánh Giuse An Bình thuộc Hạt Sài Gòn Chợ Quán. Cùng năm ấy, cha Gabriel Lajeune đã mua thêm hai nhà nguyện tại đường Lạc Long Quân - Âu Cơ nay là nhà thờ Bình Thới (Hạt Phú Thọ).
• Năm 1972, thành lập Hội đồng Giáo xứ gồm Ban Thường vụ và 6 Ủy ban (Ủy ban Các Hội Đoàn, Ủy ban Bất Động Sản, Ủy ban Trường Học, Ủy ban Truyền Thông, Ủy ban Phụng Vụ, Ủy ban Bác Ái Xã Hội). Ngày 30-12-1972, Đức TGM Phaolô Nguyễn Văn Bình đã phê chuẩn bản qui chế Hội đồng Giáo xứ Phanxicô Xaviê gồm 9 chương.
• Năm 1974, Tòa TGM Sài Gòn tái xác nhận: "Các linh mục thuộc giáo xứ Phanxicô Xaviê có nhiệm vụ đặc biệt thăm viếng các giáo hữu Việt gốc Hoa trên toàn lãnh thổ Việt Nam Cộng Hòa, đồng thời giúp các giáo phận về những vấn đề liên quan đến truyền giáo của người Việt gốc Hoa, như đã đươc Hội đồng Giám mục Miền Nam Việt Nam thông qua năm 1965."
• Đến năm 1975, riêng số giáo dân người Hoa trong giáo xứ đã lên đến 8.000, trong đó có 17 đại chủng sinh, 32 tiểu chủng sinh, 1 trung tâm Công giáo người Hoa, 3 nhà nguyện, 3 trường trung học, 4 trường tiểu học, 118 căn nhà cho thuê, 1 trường giáo lý hàm thụ, 1 tờ nguyệt san thông tin, 1 nhóm phát thanh viên giáo lý và 1 đội ngũ giáo lý viên nhiệt thành sẵn sàng đi truyền giáo khắp các tỉnh.
• Tháng 3 năm 1975, Đức TGM Phaolô Nguyễn Văn Bình đã ký lệnh giao trách nhiệm cho các cha tại nhà thờ Phanxicô Xaviê trực tiếp quản lý và điều hành tất cả các nhà thờ và cơ sở tôn giáo người Hoa tại miền Nam VN. 

 

III. CÁC LINH MỤC ĐÃ PHỤC VỤ TẠI GIÁO XỨ 

1. CÁC LINH MỤC CHÁNH XỨ

1. 1865-1869 : Pierre Marie Philippe, MEP (+1871) .
2. 1870-1873 : Jean Joseph Remi Delpech (Định), MEP (+1912)
3. 1873-1873 : Edouard Francoir Marie Le Vincent (Sơn), MEP (+1877)
4. 1876-1879 : Charles Jean Baptiste Jacquemin, MEP (+1895)
5. 1879-1884 : Martin Henry Brillet, MEP (+1886)
6. 1884-1885 : Jacques Alexis Hirbec ( Phương ), MEP (+1885)
7. 1885-1890 : Louis Marie Joseph Martin (Nghi), MEP (+1916)
8. 1890-1891 : Lucien Emile Mossard (Mão), MEP (+1920)
9. 1891-1895 : Charles Boutier (Thiết), MEP (+1927)
10. 1895-1898 : Emile Francoir Marie Moreau (Đức), MEP (+1912)
11. 1898-1934 : Francoir Xavier Tam Assou (Tam), MEP (+1934)
12. 1934-1949 : Gioan Baotixita Huỳnh Tịnh Hướng (+1952)
13. 1949-1952 : Maurice Bạch Văn Lễ (+1953)
14. 1952-1953 : Robert Etienne Joseph Lebas, MEP (+1995)
15. 1953-1968 : Eléazard Joseph Guimet (Đạt), MEP (+1990)
16. 1968-1976 : Gabriel Marie Joseph Lajeune (Lạc), MEP (+2018)
17. 1976-2019 : Stephano Huỳnh Trụ
18. 2019-2021 : Giuse Têrêsa Trần Anh Thụ
19. 20.11.2021 - đương nhiệm: Tôma Huỳnh Bửu Dư.

2. CÁC LINH MỤC PHÓ XỨ

1. 1890-1891 : Phong
2. 1895-1898 : Phêro Nguyễn Phước Khánh
3. 1937-1940 : Giuse Bùi Văn Nho (+1989)
4. 1947-1956 : Anton Phùng Quang Mạnh (+2004)
5. 1953-1969 : Clemente Nguyễn Kim Thạch (+2001)
6. 1954-1961 : Aben Charles Stéphen Garraud, MEP (+1990)
7. 1954-1964 : Aimé Jean Baptiste Pinsel, MEP (+1990)
8. 1968-1969 : Joachim Lâm Như Hào (+2014)
9. 1969-1972 : Emile Louis Tisserand, MEP (+1990)
10. 1969-1975 : Paul Vallat, MEP
11. 1990-1998 : Đaminh Nguyễn Xuân Hy +2006)
12. 1979-1985 : Giuse Đoàn Văn Thịnh
13. 1988-1991 : Louis Tô Minh Quang
14. 1992-1998 : Gioankim Nguyễn Văn Hiếu
15. 1998-2001 : Phêro Nguyễn Văn Tâm
16. 2001-2009 : Giuse Đinh Đức Thịnh
17. 2009-2019 : Phanxico Assisi Trần Đức Huấn
18. 2013-2016 : Phaolo Huỳnh Quốc Vinh
19. 2016-2021 : Martino Porres Vũ Anh Khoa
20. 2021 - nay : Giuse Nguyễn Mạnh Hùng.

3. CÁC LINH MỤC GIÚP MỤC VỤ GIÁO XỨ 

• 1875-1876 : François Constant Derval, MEP (+ 1894)
• 1875-1876 : Fernand Billaud, MEP (+2004)
• 1963-1976 : Stephano Trần Đạt Minh (+1994)
• 1975-1978 : Phêrô Bùi Duy Nghiệp
• 1979-1990 : Mactinô Đỗ Văn Diệp (+2012)
• 2016 - nay : Vinh Sơn Nguyễn Văn Định, CS
• 2018-2019 : Giuse Phạm Văn Tân, CSJB
• 2019 - nay : Phanxico Xavie Nguyễn Hồng Phúc, CSJB

IV. HIỆN TRẠNG

Sau khi linh mục thừa sai cuối cùng rời khỏi Việt Nam ngày 19-7-1976, Cha Stephano Huỳnh Trụ đã được bổ nhiệm làm cha sở họ đạo Phanxicô Xaviê cho đến khi về hưu vào năm 2019.

Cha Giuse Têrêsa Trần Anh Thụ đã làm cha sở thay cha Stephanô từ năm 2019.

Và cha sở đương nhiệm là linh mục Tôma Huỳnh Bửu Dư (thay cha Giuse Têrêsa từ ngày 20.11.2021).

 

Phục vụ cộng đồng giáo dân Phanxicô Xaviê, có sự hiện diện và đóng góp tích cực của các nữ tu dòng Thánh Phaolô thành Chartres.

Số giáo dân hiện nay khoảng 3.000 người. Cùng với 2 Hội đồng Mục vụ Giáo xứ Hoa và Việt, còn có 22 đoàn thể, chia nhau đảm nhận các sinh hoạt của giáo xứ, từ việc phụng vụ, giảng dạy giáo lý, truyền giáo và tái truyền giáo, bác ái xã hội và từ thiện...

1. Phụng vụ

Thánh lễ ngày thường: 5g30 (Việt), 17g30 (Hoa)

Thánh lễ Chúa nhật:

• Thứ Bảy: 18g30 (Việt), 19g30 (Hoa)
• Chúa Nhật: 5g30 (Việt), 7g (Hoa), 8g30 (Việt), 16g (Việt), 17g30 (Hoa)

Chầu Mình Thánh Chúa: 14g30 mỗi Chúa Nhật (Việt + Hoa)

2. Giáo lý

Giáo xứ có 15 lớp giáo lý cho thanh thiếu niên, 4 lớp giáo lý dự tòng, 1 lớp giáo lý dự bị hôn nhân (dành cho các học viên đến từ nhiều giáo xứ, với ban giảng huấn gồm các linh mục và chuyên viên các ngành đến giúp).

Các lớp Khai tâm, Rước lễ vỡ lòng, Thêm sức, Bao đồng, Vào đời, Kinh Thánh... học vào ngày Chúa nhật: tiếng Hoa 8g30-11g; tiếng Việt 14g-16g.

Giáo lý Dự tòng:

• Tiếng Hoa : 09g00-10g00 thứ Hai, Tư, Sáu hằng tuần
• Tiếng Việt : 18g00-19g00 thứ Hai, Tư, Sáu hằng tuần
•  Tiếng Việt : 19g30-20g30 thứ Hai, Tư, Sáu hằng tuần.
  

Giáo lý Hôn nhân:

• Tiếng Hoa : 19g00-20g00 thứ Ba, Năm hằng tuần
• Tiếng Việt : 19g30-20g30 thứ Ba, Năm hằng tuần. 

 

3. Bác ái từ thiện

Từ năm 1994, giáo xứ thành lập nhóm từ thiện Vinh Sang, chuyên lo việc xã hội, đặc biệt cứu trợ hằng tháng cho những gia đình neo đơn

Từ năm 1995, với sự giúp đỡ của Sr Elisabeth Trần Thị Quỳnh Giao - dòng Phan Sinh Thừa Sai Đức Mẹ, giáo xứ thành lập phòng khám bệnh phát thuốc từ thiện: Phòng Khám Nhân Đạo cơ sở 3, thuộc Hội Chữ Thập Đỏ Quận 5.

Năm 1999, thành lập thêm Tổ Chẩn Trị Y Học dân tộc.

Hằng năm, Giáo xứ tham gia nhiều công tác xã hội như: Hỗ trợ Hội Chử Thập Đỏ P14 - Q5 giúp người ngèo vui Xuân, chăm lo đời sống..., ủng hộ các phong trào và quỹ hoạt động của MTTQ- P14-Q5, hưởng ứng các tuần lễ từ thiện, cứu trợ đồng bào các tỉnh bị thiên tai, lũ lụt...

4. Trong thời dịch bệnh Covid

Trong mùa dịch Covid vừa qua, từ ngày 1.5.2021 đến 15.7.2021, cứ mỗi tháng 2 lần, Giáo xứ Phanxicô Xaviê đã cùng các nữ tu Dòng Thánh Phaolô tổ chức gửi quà cho các hộ có hoàn cảnh khó khăn trong địa bàn quận 5, mỗi lần 110 phần quà (gồm 5kg gạo, 1 chai nước tương, 1 chai nước mắm, 1 chai dầu ăn, bột nêm và kèm theo 100.000đ/người). Tổng cộng 530 phần quà trị giá 159 triệu đồng.

 

Ngoài ra Giáo xứ còn tổ chức bếp ăn nghĩa tình mỗi ngày 700 suất cơm phục vụ trưa và chiều cho các đối tượng là các hộ khó khăn trên địa bàn 14 phường, và cho lực lượng tuyến đầu tại bệnh viện quận 5, cho đội ngũ trực chốt tại các điểm phong tỏa, cho đội tình nguyện viên quận 5...; thời gian từ ngày 19/07/2021 đến nay đã phục vụ khoảng 53.000 suất cơm. 

LỜI KẾT

Nhìn chung, mọi sinh hoạt của Giáo xứ đều có sự tham dự hài hòa của cả giáo dân người Hoa và người Việt. Giáo xứ thực sự là một cộng đồng sống và yêu thương nhau, chuyên cân cầu nguyện, sốt sắng trong phụng vụ, tích cực hòa mình vào nhịp sống của xã hội qua những việc từ thiện bác ái, phục vụ đồng bào, đồng đạo cả về tinh thần lẫn vật chất. Giáo xứ rất tự hào vê tinh thần đoàn kết của hai dân tộc Việt Hoa tại đây.

Giuse Phạm Văn Hân K1 (TGPSG) 

(WGPSG)

TỔNG GIÁO PHẬN SAIGON: TRỰC TUYẾN THÁNH LỄ CHIỀU THỨ HAI TUẦN 2 MÙA THƯỜNG NIÊN 2022. Thánh Antôn, viện phụ. Lễ nhớ.

Bắt đầu lúc 17g30 Thứ Hai, ngày 17.01.2022 

tại Trung tâm Mục vụ TGP Saigon

 

ĐÀI PHÁT THANH VATICAN THỨ HAI 17.01.2022

TỔNG GIÁO PHẬN SAIGON: TRỰC TUYẾN THÁNH LỄ CHIỀU CHÚA NHẬT II MÙA THƯỜNG NIÊN NĂM C

Bắt đầu lúc 17g30 Chúa Nhật, ngày 16.01.2022 

tại Trung tâm Mục vụ TGP Saigon

 

ĐÀI PHÁT THANH VATICAN CHÚA NHẬT 16.01.2022

BÀI NÓI CHUYỆN VỚI ANH CHỊ EM GIÁO DÂN VỀ GIÁO HỘI HIỆP HÀNH

 

BÀI NÓI CHUYỆN VỚI ANH CHỊ EM GIÁO DÂN 

VỀ GIÁO HỘI HIỆP HÀNH

Kính chào anh chị em, cách riêng các bạn trẻ.

Thật ra, tất cả anh chị em đang sống trong GH tại VN rất trẻ trung.

 Trẻ vì:

• Tuổi đời của chúng ta chưa thuộc thế hệ U60
• Vì nhiệt tình của anh chị em đối với những việc của TC
• Vì anh chị em đều có ước mơ dựng xây một GH VN xinh tươi.
• Vì anh chị em luôn sẵn lòng với GH.

Đó là những nét làm cho chúng ta nên trẻ trung: dám ước mơ và tin tưởng sẽ hiện thực

Hôm nay, chúng ta chia sẻ về ước nguyện dựng xây một GH hiệp hành, một GH cùng nhau ta đi tới, một GH-gia đình chu toàn công việc, ý muốn của Cha chúng ta, của người Anh chúng ta trong sự thúc đẩy của Thánh Thần Ngài.

Để anh chị em dễ nắm bắt, tôi xin dùng phương pháp hỏi đáp. Hy vọng nhờ đó chúng ta thâm tín hơn về con đường mà TC muốn chúng ta bước vào: xây dựng một GH hiệp hành. 

 
1. Cùng nhất trí về sử dụng hạn từ hiệp hành

• Hiệp hành: tiếng việt chúng ta dịch từ chữ synodal. Trước kia có một số người dịch là đồng nghị, vì hạn từ nói đến cùng nhau quy tụ.
•  Sau đó, GH tại VN qua Hội đồng GM dùng chữ hiệp hành: cùng nhau chúng ta đi. Chữ hành ở đây không nói nhiều về hành động cho bằng nói về việc cùng nhau đi, đi tới, như trong chữ bộ hành.
•  Chúng ta nhất trí dùng chữ này. 

2. Hiệp hành muốn nói điều gì?

• Chúng ta cần thoáng chốc trở về cội nguồn và lịch sử để hiểu rõ.
• TC chủ xướng quy tụ dân Israel tại núi Sinai, và dân chúng đáp lại, họp lại tại đó. Cộng đoàn đó được gọi là Qahal Yahve. Ta phải lưu ý hai điều: TC chủ xướng hành vi quy tụ và rồi kết quả là có một cộng đoàn/cộng đồng.
• Rồi Đức Giêsu đến, ngài quy tụ những kẻ đáp lại tiếng gọi của ngài (hãy theo tôi) và thành một GH. Hạn từ GH quy chiếu tới Qahal Yahve nên cũng nói lên hai khía cạnh chủ động, tức hành vi đầu tiên của TC, rồi thụ động, kết quả, tức cộng đoàn. Không được quên mất hai điều này, mà trong đó hành động của TC là tối thượng, đi bước trước. Không có ngài, chẳng có gì xảy ra cả: tạo dựng, cứu chuộc, quang lâm. Tuy nhiên, không vì thế mà khía cạnh con người đáp lại trong GH trở thành thứ phụ, không quan trọng, tầm thường. Trái lại, ta phải nói rõ: trong TC, chúng ta được nên cao trọng tuyệt vời. Trong Ánh sáng của Ngài, chúng con nhìn thấy ánh sáng, chúng con được sáng.
• GH sơ khai biết rõ điều này. Trong sách công vụ, khi cộng đoàn GH có khó khăn, thách đố, họ quy tụ lại, dưới sự chủ toạ của các tông đồ, họ thể hiện một sự đồng tâm nhất trí. Điều ấy bộc lộ rõ trong quyết định của họ: chúng tôi cùng với Thánh Thần quyết định... Thánh Thần dẫn dắt GH trong chu toàn sứ mệnh Đức Kitô, vì đó là vai trò của ngài. Sự đồng tâm nhất trí ấy tiên vàn là vì tất cả cùng được gọi để đi cùng một CON ĐƯỜNG, một ĐẠO, tức là Đức Giêsu: Thầy là ĐƯỜNG, SỰ THẬT VÀ SỰ SỐNG. Vậy GH trong sách Công vụ cũng có thể gọi là MỘT GIA ĐÌNH CÙNG NẮM TAY TIẾN TRÊN ĐƯỜNG ĐỨC GIÊSU.
• Từ đó, khi tiếp chạm với văn hoá Hy lạp, GH bắt gặp một hạn từ khác SYNODOS. Syn: cùng nhau; hodos: con đường. Rồi khi gặp các lạc giáo, toàn GH quy tụ lại và chúng ta có hạn từ công đồng, concilium. Thuở ban đầu, ta có thể nói ba từ ngữ đó,GH, synodos, concilium được dùng đồng nghĩa: cùng nhau đi tới. GH tiên vàn không phải là một tổ chức, nhưng là Gia đình/hiệp thông cùng tiến tới TC là Cha và nối vòng tay lớn, càng lớn càng tốt trong đức tin vào Đức Kitô, Con Một Chúa Cha trong Thánh Thần.
• Phaolô VI nói rất hay: Xin Thánh thần mở rộng tâm hồn chúng con hiểu biết mối liên hệ huyền nhiệm sâu xa kết hiệp chúng con với Đức Kitô; từ ngài chúng con đến, vì ngài chúng con sống, hướng đến ngài chúng con hành trình. Suốt những ngày này xin cho chúng con không được bất kỳ ánh sáng nào hướng dẫn ngoài ánh sáng Đức Kitô, là ánh sáng thế gian; không cho chân lý nào khiến chúng con quan tâm hơn là chân lý được Chúa mặc khải, là thầy dạy duy nhất và độc nhất của chúng con; không một ước muốn nào thiêu cháy chúng con hơn là ước muốn trung thành vẹn toàn với ngài. Xin dâng lên ngài, khởi sự, sự sống và người hướng đạo chúng con, niềm hy vọng và cùng tận của chúng con tất cả vinh quang và danh dự. Amen.

3. Hình ảnh diễn đạt GH hiệp hành

• Đoàn người cùng vác thập giá với Đức Giêsu, sequela Christi. Thập giá là cốt tủy của đạo thánh. Đức Kitô vác và tất cả chúng ta cùng nhau vác với ngài: Ai muốn theo tôi, vác thập giá mà theo. Hoàn thành những gì còn thiếu trong cuộc khổ nạn của Đức Kitô vì Hội Thánh.
• Đoàn người bước theo Nến Phục sinh. Cộng đoàn cùng chia sẻ một ngọn lửa. Rồi tất cả cùng quy tụ quanh Đức Kitô - Ánh Sáng làm thành một biển lửa. Ta đã ném lửa xuống thế gian và nó bùng cháy. GH hiệp hành là như thế.

4. Anh chị em ước mơ gì về GH chúng ta?

• Được thoải mái hoạt động và kêu gọi vào đạo. Nếu chỉ có vậy, coi chừng chúng ta đang rớt vào một thứ chiêu mộ, giành giật tín đồ. Không.
• Hãy coi chính logo của Thượng hội đồng sắp tới. “Một cây cổ thụ, đầy ánh sáng và khôn ngoan, chạm tới trời. một dấu chỉ của sự sinh động và hy vọng sâu xa vốn diễn đạt thập giá Đức Kitô. Nó mang chở Thánh Thể chiếu sáng như mặt trời. Những nhánh đâm ngang, mở ra như cánh tay hay đôi cánh, đồng lúc nói lên Thánh Thần. Dân TC không tĩnh lặng: họ đang chuyển động, quy chiếu tức thời đến tận cội nguồn từ ngữ synod, có nghĩa là “cùng nhau bước đi”. Đoàn dân được hiệp nhất nhờ cùng một năng động lực chung mà Cây Sự Sống thở vào họ, từ đó họ bắt đầu tiến bước. Mười lăm chân dung cắt bóng tóm kết toàn nhân loại trong những trạng huống đời sống khác nhau về thế hệ và cội nguồn. Khía cạnh này được kiện cường bởi nhiều màu sắc khác nhau mà chính chúng là dấu chỉ của niềm vui. Không có phẩm trật giữa những người đang cùng đi bộ: trẻ, già, nam, nữ, thiếu niên, trẻ em, giáo dân, tu sĩ, cha mẹ, vợ chồng, độc thân, khỏe mạnh, tàn tật; giám mục và nữ tu không ở trước họ, nhưng giữa họ...”

5. GH với những vết thương làm chúng ta sợ hãi, ngã lòng chăng?

• Ôi chao, sao GH gặp nhiều sự thế. Tưởng đâu GH bình yên và êm đềm. Tưởng nghĩ như vậy, chúng ta sai lầm, vì lẽ chúng ta cho rằng GH đã đạt tới đích. Không phải.
• GH đang lữ hành giữa những khó khăn và bách hại. Và chính điều đó nói lên Chúa ở giữa chúng ta. Phải chăng ngài đang ngủ? Có thể ta nghĩ thế. Nhưng TC không ngủ, hằng canh giữ Israel, lẽ nào chợp mắt ngủ quên cho đành. Chính Chúa là đấng vẫn chở che, hằng ở gần kề. Chúa giữ gìn bạn lúc ra vào lui tới...
• Không có chi phải ngã lòng. Thánh Phaolô nói: hãy vui luôn trong niềm vui của Chúa. Niềm vui của Chúa là sức mạnh của chúng ta.
• Mọi sự đều trở nên tốt đẹp cho những ai yêu mến TC, phải hơn, được TC yêu mến. Và đó chính là thực tại GH. Đức Giêsu Kitô đã yêu thương Hội thánh và hiến mình vì Hội thánh.

6. Thượng hội đồng Giám mục dành cho các Giám mục hay cho toàn GH?

• Đây là biến cố của GH, đúng hơn, biến cố của Thánh Thần làm việc trong GH xuyên qua những trung gian.
• Ngày 15 tháng Chín, 1965, Đức Phaolô VI thiết lập cấu trúc Thượng Hội đồng Giám mục qua văn kiện “Apostolica Sollicitudo,” a motu proprio. Nguyên thuỷ Synod là hình thức đã có từ lâu để các Giám mục có thể lãnh ý của toàn dân tín hữu nơi địa phương mình.
• Đức Phaolô VI làm cho nó thành của GH hoàn vũ để ở đó Giám mục Roma cùng với các chư huynh Giám mục của mình đọc dấu chỉ thời đại và phục vụ GH tốt đẹp hơn mãi.
• Với Vatican II, Đức Phaolô VI ý thức xã hội biến đổi không ngừng và thật phức tạp. Điều này đòi một Giám mục đoàn phải thật hữu hiệu trong việc lắng nghe nhau và lắng nghe Thánh Thần vì phần ích của con người.
• Từ đó, các Thượng Hội đồng Giám mục được nhóm họp định kỳ hoặc ngoại thường. Các Giáo hoàng Gioan Phaolô II và Bênêđictô XVI đã tiếp nối sáng kiến này và làm cho nó thêm phong phú qua những luật lệ được rút từ kinh nghiệm sống.
• Hoàn toàn không phải là một thứ “quốc hội toàn dân” trong cơ cấu này. Đức Thánh Cha giữ thẩm quyền trực tiếp và lập tức trên Thượng Hội đồng Giám mục. Chính ngài triệu tập, chỉ định người/nhóm điều hành, đề tài, thiết định nghị sự, chủ toạ cũng như kết luận. (Canon Law, 344).
• Để chuẩn bị, văn phòng tổng thư ký đưa ra đề cương, (lineamenta) rồi thảo luận, đúng kết thành tài liệu làm việc (instrumentum laboris); Rồi có những đề xướng của các Giám mục đệ trình Đức thánh cha, và ngài sẽ soạn thảo văn kiện hậu Thượng hội đồng Giám mục.
• Toàn GH đã hưởng nhiều lợi ích từ các Thượng hội đồng GM này: như về loan báo tin mừng, huấn giáo, gia đình, truyền giáo, hôn nhân, Thánh Thể, Lời Chúa.....
• Một trong những hoa quả tốt nhất của Thượng hội đồng Giám mục là cuốn Giáo lý GH Công giáo, nhân dịp kỷ niệm 25 năm Vatican II. Sách được công bố ngày 11 tháng Mười, 1992 qua tông hiến “Fidei Depositum”.
• Tuy nhiên, theo Đức Phanxicô, phương pháp luận của Thượng Hội đồng GM cho đến nay vẫn tĩnh lặng, cần phản ánh được nhiều hơn tiếng nói đức tin và nhiệt huyết truyền giáo của toàn GH. Ngài muốn có một phong thái khác.

7. Thượng hội đồng GM theo Đức Phanxicô đổi mới ra sao?

• Ngay từ những ngày đầu của triều giáo hoàng, Đức Phanxicô muốn làm cho Thượng Hội đồng GM được tốt đẹp hơn nữa vì đó là gia sản quý báu của Vatican II.
• Ngài xác định: TC muốn GH trong thiên niên kỷ thứ ba phải bộc lộ được một GH hiệp hành vì Tin mừng, vì nhân loại.
• Chúa muốn chúng ta xây dựng một GH cùng nhau bước đi: giáo dân, các mục tử, GM Roma. Nói thì dễ hơn làm, nhưng phải làm mà thôi.
• Nền tảng cho việc này: các tín hữu là “ngôi đền thiêng liêng hàng tư tế thánh thiện”, “toàn dân TC được xức dầu Thánh nên không thể sai lầm trong đức tin và luân lý.” Dân Chúa có một cảm thức đức tin, một bản năng đức tin.
• Evangelii Gaudium nhấn mạnh rằng “Dân TC thì thánh thiện bởi vì việc xức dầu này làm cho dân chúng thành “bất khả ngộ” trong đức tin và luân lý.
• Hơn nữa “từng tín hữu, bất kể chức năng của mình trong GH và bất kỳ trình độ đức tin ra sao đều là một chủ thể tích cực của loan báo tin mừng. Ta không được phép nghĩ loan báo Tin mừng chỉ của một số người ưu tuyển, còn đại đa số tín hữu là kẻ hưởng nhận mà thôi.
• Cảm thức đức tin ngăn cản một sự tách biệt chặt chẽ giữa GH dạy dỗ và GH học tập (Ecclesia docens, Ecclesia discens).
• Những kinh nghiệm của hai Thượng hội đồng Giám mục vừa qua về gia đình và giới trẻ cho thấy rõ ràng GH qua Thánh Thần khởi hứng nỗ lực trình bày một GH lắng nghe TC và lắng nghe con người cùng những tiếng than khóc của họ. Một GH hiệp hành là một GH lắng nghe, biết rằng lắng nghe thì hơn là “cảm thấy”. Nó là một sự lắng nghe hỗ tương nơi điều mà mọi người phải học. Dân TC, GM đoàn, GM Roma: tất cả là một trong việc lắng nghe người khác; và tất cả lắng nghe Thánh Thần chân lý. Thượng hội đồng Giám mục là điểm hội tụ của việc lắng nghe năng động này được dẫn dắt ở mọi bình diện của đời sống GH.
• Toàn GH lắng nghe: (1) lắng nghe TC (2) lắng nghe nhân loại, vì GH không được tạo dựng cho chính mình, song cho TC và nhân loại.
• Như một chiều kích cấu thành GH, tính hiệp hành cho chúng ta cái khung giải thích thích đáng để hiểu tác vụ phẩm trật. “GH và ‘cùng nhau bước đi’ là đồng nghĩa.”
• Vậy, GH hiệp hành bộc lộ một ‘kim tự tháp lộn ngược’, nơi đó đỉnh cao là ở dưới, bởi lẽ những người thực thi quyền bính trong GH được gọi là “thừa tác viên”: người rửa chân cho các tín hữu, nếu họ là vicarius Christi, hay servus servorum Dei. Chúng ta đừng quên điều này! Đối với các môn đệ Đức Kitô, hôm qua, hôm nay và cho đến muôn đời, quyền bình duy nhất là quyền bính phục vụ,sức mạnh duy nhất là sức mạnh của thập giá.
• Theo nghĩa này, Đức Phanxicô muốn thấy một GH “tản quyền lành mạnh” vì các tâm hồn và vì sứ mệnh truyền giáo. Bình diện cuối cùng là bình diện của GH phổ quát. Ở đây Thượng hội đồng Giám mục, biểu thị giám mục đoàn công giáo, trở thành một diễn đạt của giám mục đoàn trong một GH mang tính hiệp hành.
• Giáo hoàng không ở trên GH, nhưng ở trong GH như một người được rửa tội giữa những anh chị em được rửa tội, và giữa đoàn Giám mục; Rất cần đến “một sự hoán cải của quyền giáo hoàng”. Vị mục tử đi trước, đi giữa và đi cuối đoàn chiên vì sự sống, hạnh phúc sung mãn và vĩnh cửu của họ.
• Chúng ta cũng nhìn tới nhân loại. GH hiệp hành giống như cờ hiệu cho muôn dân trong một thế giới mà thậm chí khi nói mời gọi tham gia, liên đới và trong suốt trong sự quản trị chung, thì lại thường phó nộp định mệnh của toàn dân vào những bàn tay tham lam của những nhóm gồm một ít kẻ có quyền.

8. Vậy, như Vatican II xác quyết Thánh Thần hoạt động mãnh liệt, chúng ta cũng xác quyết trong Thượng hội đồng GM này, 

• “Thánh Thần ở đây. Chúng ta kêu cầu ngài, chờ đợi ngài và theo ngài. Thánh Thần ở đây”. (Paul VI, khai mạc công đồng khóa 2).
• “Thánh thần đặt anh em là những giám mục để cai quản GH của TC: (Cv 20:28), với thẩm quyền vững chắc không thể nghi ngờ được trong sự phục vụ khiêm nhường và kiên nhẫn các anh chị em mình, như những mục tử - nghĩa là thừa tác viên - của đức tin và đức ái”.
• “Lắng nghe tiếng nói huyền nhiệm của Đấng Bảo trợ phải là nhiệm vụ đầu tiên suốt những ngày sắp tới của chúng ta.” (paul vi, khai mạc khóa 4)

9. Điều mới của Thượng hội đồng Giám mục sắp tới 

• Rút kinh nghiệm từ hai Thượng hội đồng GM mới đây về gia đình và giới trẻ: GH lắng nghe được những tiếng khóc của con cái mình, những người con đau khổ và bị bỏ rơi, bị đẩy ra bên lề, có khi vì chính anh chị em của mình.
• Muốn các cộng đoàn GH nhỏ cử hành để lắng nghe được những thành phần đang làm nên cộng đoàn mình: gia đình, hội đoàn, xứ đạo...
• Tính cách mục vụ: lắng nghe tiếng khóc của nhân loại.
• Không hẳn sẽ làm được gì, nhưng trước tiên bộc lộ GH-Mẹ biết khóc. Chính điều đó làm cho xã hội nhân bản hơn và như vậy hợp với ý muốn của TC.

10. Thượng hội đồng GM gây ra chia rẽ GH? 

• Sau Vatican II, xẩy ra GH ly khai của Đức GM Lefèvre, GH Piô X. Phải chăng công đồng Vatican II gây ra chia rẽ? Không bao giờ. Đó là quyết định của người tín hữu đối nghịch với tiếng của Thánh Thần.
• Thượng hội đồng GM về GH hiệp hành khiến ta lo sợ GH ly khai, như nhiều người đồn đoán về GH Đức?
• Ai điều khiển GH? Cảm thức đức tin của Dân Chúa kém cỏi? Cộng đoàn Dân Chúa (ở Đức) không nghe tiếng Chúa ư?
• Dân Chúa không thao thức chân lý đức tin và phong hoá sao? Những cảm thức về sự sống đang lớn dần giữa những tiếng hò la huyên náo của những người phá thai.

Lm. Giuse Nguyễn Văn Am, SDB.

(WGPSG)

LỜI & ĐẤT HỨA: CANA NƠI CHÚA GIÊSU LÀM DẤU LẠ ĐẦU TIÊN - CHÚA NHẬT II MÙA THƯỜNG NIÊN NĂM C

TỔNG GIÁO PHẬN SAIGON: TRỰC TUYẾN LẦN CHUỖI MÂN CÔI VÀ THÁNH LỄ CHÚA NHẬT II MÙA THƯỜNG NIÊN NĂM C

Bắt đầu lúc 17g00 Thứ Bảy, ngày 15.01.2022 

tại nhà thờ Chính toà Đức Bà Saigon.

 

LỜI CHÚA CHÚA NHẬT II MÙA THƯỜNG NIÊN NĂM C (Ga 2, 1-11)

HIỆP HÀNH LÀ LỐI SỐNG CỦA HỘI THÁNH

 

HIỆP HÀNH LÀ LỐI SỐNG CỦA HỘI THÁNH

Toàn thể Dân Chúa khắp nơi đang tích cực thực hiện tiến trình của Thượng Hội Đồng Giám mục thế giới lần thứ 16 vào năm 2023, bắt đầu từ cấp giáo phận, với chủ đề : “Hướng tới một Hội Thánh hiệp hành : hiệp thông – tham gia – sứ vụ”. Để đi đúng hướng và đạt kết quả như Đức Thánh Cha Phanxicô mong đợi, cần xác định những điều thiết yếu, kẻo chúng ta lạc đường vì loay hoay với chữ nghĩa, lý thuyết, hay kỹ thuật thực hiện, hoặc bị chi phối bởi những bận tâm thái quá.

1. Hiệp hành là một lối sống

Synodos được dịch là “hiệp hành”, tức là đi trên cùng một con đường, theo một ý nghĩa cụ thể nhất và mạnh nhất.

Một biểu lộ cụ thể về hiệp hành, đó là đời sống hôn nhân. Hai vợ chồng không chỉ đồng hành với nhau, mà đi trên cùng một con đường, kết hợp mật thiết với nhau, chia vui sẻ buồn trong mọi biến cố (hiệp thông), cùng nhau bàn bạc và gánh vác bổn phận theo vai trò riêng là chồng hoặc là vợ (tham gia), thi hành sứ vụ trong gia đình và xã hội (sứ vụ).

Trên bình diện cứu độ, Con Thiên Chúa làm người để hiệp hành chứ không chỉ đồng hành với nhân loại. Trong thời Cựu Ước, Thiên Chúa luôn đồng hành với Dân của Người. 400 năm nô lệ bên Ai Cập hoặc 70 năm lưu đày tại Babylon, hay vào những giai đoạn đau thương trong lịch sử, có bao giờ Thiên Chúa bỏ rơi Dân mình! Người vẫn theo sát Dân, tuy nhiên có thể nói Người vẫn ở trên cao, chưa đi trên cùng một con đường với Dân, chưa nói bằng tiếng nói của con người. Khi tới thời viên mãn, Con Thiên Chúa đã hiệp hành, thực sự trở nên một con người, đi trên cùng một con đường với nhân loại, nói tiếng nói của con người, mang lấy những yếu đuối khổ đau như con người, thậm chí chết đau thương hơn cả con người.

Trong diễn văn với 4 ngàn đại biểu của giáo phận Roma ngày 18/9/2021, Đức Thánh Cha giải thích hiệp hành là lối sống và hành động của Hội Thánh: “Đề tài hiệp hành, synodalità, không phải là một chương trong khảo luận Giáo hội học, và càng không phải là một kiểu thời trang, một khẩu hiệu hay một từ ngữ mới cần sử dụng hoặc lèo lái trong các cuộc gặp gỡ của chúng ta. Không phải vậy, hiệp hành biểu lộ bản chất của Hội Thánh, là cách thức, lối sống và sứ mạng của Hội Thánh”.

Trong thánh lễ khai mạc Thượng Hội Đồng tại Roma ngày 10/10/2021, Đức Thánh Cha nói: “Lời Chúa hướng dẫn Thượng Hội Đồng, ngăn không cho nó trở thành một hội nghị của Hội Thánh, một cuộc nghiên cứu học hỏi hay một hội nghị chính trị, một quốc hội, nhưng đúng hơn là một sự kiện đầy ân sủng, một tiến trình chữa lành được hướng dẫn bởi Chúa Thánh Thần”.

Các sinh hoạt trong giai đoạn chuẩn bị hoặc trong chính Thượng Hội Đồng không phải chỉ là một hội nghị bàn về chủ đề hiệp hành, nhưng thực chất là một bài tập thực hành để mọi thành phần Dân Chúa thực hiện lối sống hiệp hành.

Từ ngữ có thể là mới mẻ khó hiểu, nhưng đừng quên rằng sau từ “hiệp hành”, có hai chấm (:), nghĩa là dù không hiểu hết nội dung của từ “hiệp hành”, chỉ cần thực hiện được ba nội dung: hiệp thông, tham gia và sứ vụ, thì đã là đạt được mục tiêu rồi. Vì “hiệp hành” mang ý nghĩa như trên, nên ta hiểu tại sao không dịch là “đồng hành”, hoặc “đồng nghị”, quen thuộc và dễ hiểu hơn. Trong ngôn ngữ hiện nay, “đồng hành” (accompaniment) là cùng đi với nhau, nhưng có thể là không đi trên cùng một con đường: người ta có thể đồng hành online với một người ở xa. Còn “đồng nghị” lại nhấn mạnh tới việc cùng nhau thảo luận để đưa ra quyết định, chứ không nói tới chia sẻ cùng một sự sống.
 

2. Lối sống hiệp hành trong Hội Thánh

Khi kêu gọi thực hiện lối sống hiệp hành, Đức Thánh Cha không làm gì khác hơn là triển khai Giáo hội học hiệp thông của Công đồng Vaticanô II, và sâu xa hơn, đó là đạo lý về Hội Thánh như một thân thể đã được thánh Phaolô diễn giải trong thư II Corintô. 

 
Lối sống hiệp hành

Lối sống hiệp hành trong Hội Thánh được nêu lên ngay trong chủ đề của Thượng Hội Đồng : hiệp thông - tham gia - sứ vụ. 

 

1. Hiệp thông

“Có nhiều đặc sủng khác nhau, nhưng chỉ có một Thần Khí. Có nhiều việc phục vụ khác nhau, nhưng chỉ có một Chúa. Có nhiều hoạt động khác nhau, nhưng vẫn chỉ có một Thiên Chúa làm mọi sự trong mọi người… Ví như thân thể người ta chỉ là một, nhưng lại có nhiều bộ phận, mà các bộ phận của thân thể tuy nhiều, nhưng vẫn là một thân thể, thì Đức Kitô cũng vậy. Thật thế, tất cả chúng ta, dầu là Do Thái hay Hy Lạp, nô lệ hay tự do, chúng ta đều đã chịu phép rửa trong cùng một Thần Khí để trở nên một thân thể. Tất cả chúng ta đã được đầy tràn một Thần Khí duy nhất” (1 Cr 12, 4-6.12-13).

Tất cả mọi Kitô hữu, dù nhiều và đa dạng, nhưng hiệp thông sâu xa với nhau vì có chung một sự sống thần linh và làm nên một Hội Thánh duy nhất. Tất cả mọi Kitô hữu, do việc lãnh nhận bí tích rửa tội, dù là giáo sĩ, tu sĩ hay giáo dân, khác nhau về chức năng, nhưng xét về phẩm giá thì tất cả đều bình đẳng (x. LG 32). Để có sự hiệp thông, luôn phải giữ hai điều: tôn trọng sự khác biệt và duy trì hợp nhất. Sự hiệp thông là phẩm tính thiết yếu và là tiêu chuẩn hàng đầu để đánh giá mọi sinh hoạt trong Hội Thánh.
 

2. Tham gia

“Chân không thể nói: “Tôi không phải là tay, nên tôi không thuộc về thân thể”. Tai không thể nói: “Tôi không phải là mắt, vậy tôi không thuộc về thân thể”. Giả như toàn thân chỉ là mắt, thì lấy gì mà nghe? Giả như toàn thân chỉ là tai, thì lấy gì mà ngửi? Giả như tất cả chỉ là một thứ bộ phận, thì làm sao mà thành thân thể được? Như thế, bộ phận tuy nhiều mà thân thể chỉ có một. Vậy mắt không thể bảo tay: “Tao không cần đến mày”; đầu cũng không thể bảo hai chân: “Tao không cần chúng mày” (1Cr 12, 15-21).

Một thân thể triển nở khỏe mạnh khi mọi chi thể hoạt động theo đúng chức năng của mình trong sự hài hòa của toàn thân. Tất cả mọi Kitô hữu đều có quyền và bổn phận tham gia vào sự tăng trưởng của Hội Thánh, tùy theo chức năng và đặc sủng Chúa ban cho mình, làm đúng và làm tròn vai trò của mình, đồng thời luôn tôn trọng vai trò của người khác. Trong Hội Thánh, không ai được thụ động hay dửng dưng; không ai là độc quyền; không ai bị loại trừ; không ai được coi thường vai trò của người khác, dù đó là một chi thể bé mọn nhất. 

 

3. Sứ vụ

“Thần Khí tỏ mình ra nơi mỗi người một cách, là vì ích chung. Người thì được Thần Khí ban cho ơn khôn ngoan để giảng dạy, người thì được Thần Khí ban cho ơn hiểu biết để trình bày. Kẻ thì được Thần Khí ban cho lòng tin; kẻ thì cũng được chính Thần Khí duy nhất ấy ban cho những đặc sủng để chữa bệnh. Người thì được ơn làm phép lạ, người thì được ơn nói tiên tri; kẻ thì được ơn phân định thần khí; kẻ khác thì được ơn nói các thứ tiếng lạ; kẻ khác nữa lại được ơn giải thích các tiếng lạ” (1Cr 12, 7-10).

Chúa Thánh Thần ban cho mỗi người một đặc sủng là để thi hành sứ vụ xây dựng Hội Thánh và Phúc Âm hóa thế giới. Sứ vụ trong Hội Thánh thì nhiều: rao giảng, thánh hóa, phục vụ, quản trị…, tùy theo Chúa Thánh Thần hoạt động nơi từng người, theo ơn gọi riêng và cách thế riêng của người ấy.

Ba việc cần làm

Để có được lối sống hiệp hành như thế, cần làm ba việc như Đức Kitô phục sinh đã làm đối với hai môn đệ trên đường Emmaus (x. Lc 24, 13-35). Ngài đã đến gặp gỡ và cùng đi với họ trên cùng một con đường. Chính Ngài gợi chuyện và lắng nghe tâm tư buồn phiền thất vọng của họ, sau đó Ngài cùng với họ đọc lại Kinh Thánh để phân định kế hoạch của Thiên Chúa. Sau khi nhận ra Chúa Phục sinh qua việc bẻ bánh, lòng họ đã bừng cháy, họ đổi chiều để đi ngược lại con đường vừa đi và trở về Giêrusalem loan báo Tin Mừng Phục sinh cho các Tông đồ. (x. Đức Kitô đang sống, ss. 236-237).

Trong bài giảng khai mạc Thượng Hội Đồng (10/10/2021), Đức Thánh Cha chỉ rõ có 3 việc cần làm: 

 

1. Gặp gỡ trực tiếp

Cần gặp gỡ trực tiếp, mặt đối mặt, nhìn vào nhau và chia sẻ lịch sử của cuộc đời từng người. Cuộc đời của ai đó có thể thay đổi chỉ bằng một cuộc gặp gỡ. Đức Giêsu đã không vội vã hoặc nhìn vào đồng hồ để kết thúc buổi họp. Cần dành thời gian cho việc gặp Chúa và gặp anh chị em, chứ đừng tập trung quá nhiều cho việc tổ chức các sự kiện hoặc suy tư lý thuyết về các vấn đề. Chúa muốn chúng ta từ bỏ những thói quen cũ. Mọi thứ sẽ thay đổi khi chúng ta có thể gặp gỡ Chúa và gặp gỡ nhau cách chân thành, không hình thức giả tạo, không tính toán, nhưng bằng con người thật của chúng ta. 

 

2. Lắng nghe

Để thực sự là cuộc gặp gỡ, cần biết lắng nghe. Đức Giêsu đã lắng nghe bằng con tim, với thái độ bình tĩnh và kiên nhẫn, chấp nhận mất thời gian, không vội đưa ra giải pháp có sẵn, chung chung. Chúng ta cần lắng nghe Chúa và lắng nghe nhau, đừng đóng cửa. Giám mục, linh mục, tu sĩ, giáo dân, – tất cả những người đã được rửa tội –, mỗi người đều có quyền nói và cũng có bổn phận lắng nghe. Tránh những phản ứng giả tạo, nông cạn và đưa ra những giải đáp được đóng gói sẵn. Chúa Thánh Thần yêu cầu chúng ta lắng nghe những thắc mắc, mối quan tâm và hy vọng của mọi thành phần Hội Thánh, của mọi người, mọi quốc gia, của thế giới. 

 

3. Phân định

Gặp gỡ và lắng nghe, nhưng không kết thúc ở đó và để lại mọi thứ như trước. Mọi sự phải được thay đổi. Lời Chúa soi sáng tận thâm tâm để mỗi người nhìn vào bên trong và khám phá ý định của Thiên Chúa về cuộc đời mình. Một người có thể nói ra những bức xúc hay những tổn thương trong tâm hồn, nhưng không phải để chấm dứt với những cay đắng giận hờn; trái lại, sau đó cần được Lời Chúa soi chiếu để bước sang một giai đoạn mới. Thượng Hội Đồng phải là một tiến trình của sự phân định thiêng liêng, một sự phân định mang chiều kích Hội Thánh, được thực hiện trong cầu nguyện và đối thoại với Lời Chúa. Không thể có hiệp hành nếu không có cầu nguyện và bầu khí thiêng liêng. 

 
3. Tâm thế để thực hiện lối sống hiệp hành

Cần nhắc lại một lần nữa rằng tiến trình chuẩn bị cũng như giai đoạn cử hành Thượng Hội Đồng không phải là một hội nghị chính trị hay tâm lý xã hội, cũng không phải là một cuộc nghiên cứu học hỏi, hay một tòa án pháp lý hoặc một thứ quốc hội, mà là một cuộc gặp gỡ để lắng nghe Chúa và lắng nghe nhau, rồi cùng nhau phân định dưới ánh sáng Lời Chúa và tác động của Chúa Thánh Thần.

Vì thế, để việc thực hiện lối sống hiệp hành đem lại hiệu quả, cần chuẩn bị tâm thế thích hợp. 

 

1. Cảm thức Hội Thánh (sensus Ecclesiae)

Cần khơi dậy cảm thức Hội Thánh để mọi thành phần Dân Chúa tích cực tham gia tiến trình. Phải thành thật nhìn nhận rằng cảm thức Hội Thánh nơi nhiều người còn yếu kém, mờ nhạt. Những người giữ nhiệm vụ điều hành các cộng đoàn, đặc biệt các linh mục, bề trên, trưởng nhóm…, có bổn phận thúc đẩy mọi người tham gia tiến trình hiệp hành; và ngược lại, các thành viên hãy nhiệt tình hưởng ứng. Đừng theo kiểu làm cho có, làm một cách hình thức chiếu lệ, hoặc thậm chí không làm gì cả.

Tiến trình hiệp hành là con đường bắt buộc đối với Hội Thánh hôm nay. Nếu không sống hiệp thông và cùng nhau tham gia thi hành sứ vụ, Hội Thánh sẽ rất yếu vì không huy động được tổng lực cho công cuộc Phúc Âm hóa thế giới. Không thể cứ mãi an phận với thứ “mục vụ bảo tồn” lâu đời mà không dám “hoán cải mục vụ” (Niềm vui Tin Mừng, ss. 25- 27) để nhiệt tình dấn thân cho sứ vụ. Không thể cứ khư khư bảo vệ cơ chế và duy trì não trạng cũ kỹ để dửng dưng đứng ngoài cuộc.

Nếu Hội Thánh không chuyển sang lối sống hiệp hành, uy tín của Hội Thánh sẽ ngày càng suy giảm. Có biết bao nhiêu người bé mọn và khổ đau, những anh chị em đứng ở ngoại biên, những người đang bước đi giữa đêm đen cuộc đời. Họ đã không được lắng nghe, không cảm thấy Hội Thánh là nhà của mình, không tìm thấy nơi Hội Thánh một sự cảm thông nâng đỡ, một bàn tay cứu giúp, nên đã thất vọng về Hội Thánh. Vì Hội Thánh không quan tâm tới họ, nên họ đã rời bỏ Hội Thánh mà đi ra. Nếu không hiệp hành với họ, Hội Thánh sẽ không còn đáng tin nữa. 

 

2. Tinh thần rộng mở và bao gồm

Rộng mở là không khép kín co cụm; bao gồm là không loại trừ, cực đoan, nhưng tích hợp và ôm trọn tất cả. Thái độ tinh thần cần được mở rộng để không bị đóng khung trong định kiến cá nhân cũng như không bị giới hạn trong một quan niệm thần học thiên lệch. Cần giữ sự quân bình.

Chẳng hạn, kiến tạo Hội Thánh hiệp thông hay hiệp hành không có nghĩa là loại trừ cơ chế phẩm trật do chính Đức Kitô thiết lập; hoặc loại trừ não trạng giáo sĩ trị không có nghĩa là giáo dân sẽ thay thế giáo sĩ. Chính vì muốn loại bỏ cả óc giáo sĩ trị lẫn óc giáo dân trị mà Hội Thánh cần theo lối sống hiệp hành. Cũng thế, trong cộng đoàn, không được quyền loại trừ nhau, nhưng tôn trọng sự khác biệt, ôm ấp cả những người đối kháng, lắng nghe cả những tiếng nói khác mình. Người đứng đầu đừng để tiếng nói của mình ngăn chặn tiếng nói của các thành viên, đừng tạo ra bức tường cách âm. 

 

3. Sự thật trong đức ái

Một nguyên tắc lớn được thánh Phaolô đưa ra cho việc xây dựng Hội Thánh là “sống theo sự thật và trong tình bác ái” (Ep 4, 15). Đức Kitô vừa là sự thật vừa là tình yêu. Nếu chỉ dừng lại ở sự thật, cuộc gặp gỡ sẽ biến thành tòa án. Nếu chỉ có bao dung thương xót, sẽ không thể canh tân Hội Thánh.

Hội Thánh đang phải đối diện với những sự thật đau thương, không thể tránh né. Hãy dám nhìn vào sự thật, dám nghe sự thật. Đừng vội biện minh để làm giảm sự thật, nhất là những sự thật đau lòng từ các thừa tác viên. Mọi hào quang phải được hạ xuống để sự thật giải thoát chúng ta, để sự thật đổi mới Hội Thánh, để Hội Thánh lấy lại uy tín.

Đàng khác, cuộc gặp gỡ của tiến trình hiệp hành cần được diễn ra trong tâm trạng thanh thản. Cả người nói lẫn người nghe cần làm chủ những cảm xúc của bản thân. Cảm tính có thể làm méo mó sự thật. Có những bức xúc chính đáng, những tổn thương đau đớn, nhưng hiệp hành không phải là lúc xả những phẫn uất bực bội hay tố giác lên án nhau, mà là cơ hội mọi người nhìn vào sự thật để Chúa Thánh Thần chữa lành và canh tân Hội Thánh. Đừng để lòng khát vọng một Hội Thánh thánh thiện biến trái tim thành cứng cỏi, bất khoan dung, mất kiên nhẫn, đòi nhổ cỏ lùng ngay tức khắc; trái lại, cần chấp nhận thời gian để hạt cải lớn lên, kiên nhẫn chờ đợi như Chúa từng kiên nhẫn chờ đợi bản thân ta hoán cải. Cuộc gặp gỡ hiệp hành không nhằm đưa ra câu trả lời để giải quyết các vấn đề ngay trong chốc lát, nhưng là để Chúa soi chiếu và lay động tâm hồn mỗi người.

Để có được tâm thế của sự thật và đức ái, cần có lòng khiêm tốn thẳm sâu. Mỗi người đều là tội nhân. Ta thấy cái rác trong mắt người khác, nhưng lại quên cái xà to lớn trong mắt ta. Lòng khiêm tốn giúp mỗi người gặp gỡ và lắng nghe nhau trong kiên nhẫn, với tâm thế nhẹ nhàng, thanh thản, bình an.

Hai năm sắp tới là thời gian của ân sủng để Hội Thánh thực tập sống hiệp hành. Ngạn ngữ Pháp có câu: chính lúc đang thực tập rèn là ta trở thành thợ rèn (“C'est en forgeant qu'on devient forgeron"). Nhờ tập sống hiệp hành, chúng ta sẽ trở thành một Hội Thánh hiệp hành.

Nào, chúng ta cất bước lên đường.

+ G. Nguyễn Năng

 

(WGPSG)

ĐÀI PHÁT THANH VATICAN THỨ BẢY 15.01.2022

TỔNG GIÁO PHẬN SAIGON: TRỰC TUYẾN THÁNH LỄ THỨ BẢY TUẦN 1 MÙA THƯỜNG NIÊN 2022

Bắt đầu lúc 05g30 Thứ Bảy, ngày 15.01.2022

tại nhà thờ Chính toà Đức Bà Saigon

 

TỔNG GIÁO PHẬN SAIGON: TRỰC TUYẾN CHẦU MÌNH THÁNH CHÚA VÀ LẦN CHUỖI LÒNG CHÚA THƯƠNG XÓT, 14.01.2022

Bắt đầu lúc 20g00 Thứ Sáu, ngày 14.01.2022

tại Nhà thờ Chính toà Đức Bà Saigon